SHENIME ...
NGA DITARI I SHENIMEVE TE NJE PERIUDHE TE MBRAPSHTE
Në vend të hyrjes…
Në historinë dhe në jetën e çdo kombi ka gjithmonë një Trojë, madje edhe disa prej tyre, që përsëriten në hapsira e në kohë. Ka një kalë të drunjtë, natyrisht i dhuruar që futet brenda rrethinave, për të cilin gëzohet, ashtu si në epopenë homeriane. Pastaj...pastaj djegia, rrënimi e shkatërrimi fatal
Nuk e di në se e kemi kaluar më parë këtë lloj Troje, ose më saktë, në cilën distancë kohore, është shfaqur për herë të fundit tek ne. Sidoqoftë, ky lloj "fataliteti" vjen në jetën e një kombi, sa herë ky i fundit dremit. Futet në një gjëndje ekstaze. Thjesht, nuk është i kujdesshëm për veten e tij...Mbase...
Ajo që kaluam në 97 tën, e më pas, ishte vërtetë diçka e tillë. Nuk e di se sa jam i saktë për këtë, dhe se si do ta klasifikojnë më vonë historianët, duke mos u hyrë kështu në pjesë, por unë personalisht e kam përjetuar si të tillë.
Copëza kujtimesh gazetari të shkëputura nga ditari i atyre ditëve të vështira që kaluam.
Shekulli njëzet shpaloste ende fletët e fundit të tij në kalendar. Histori që më kanë emocionuar, por edhe ta ndjeja shumë herë veten keq. Kam përjetuar tmerrin përpara nje pistolete TT, ku një fjalë që do të thosha, mund që të më çonte në tjetër botë. Si shumë mjeranë që ikën aso kohe. Shpesh jam ndodhur në qendër të të fortëve, e që bënin ligjin në atë periudhë, ku nuk kishte shtet, për të marrë riskun, që për mua do të thoshte edhe jetën. Ndonjë kapriçio, qejfmetje apo ndonjë inat, mund që të të bënte shumë shpejt një viktimë në absurd. Kemi ecur të përgjuar si mbi një tokë të minuar...
Këto janë në thelb ato që përbëjnë tharmin e librit që do të kishit sot ndër duar.
Pas një fluturimi me avion të shoqërisë ajrore "Olimpik", që nisi një mbasdite mes Gushti të vitit 2001, në Rinasin tonë të dashur, duke kaluar fillimisht hapsirat helene, dhe pastaj, mespërmes Europës për në gjigandin" Sharl De Gol", të kryeqytetin fracez, nuk e kisha menduar asnjëherë, që do të bëhesha preh e grabitësve të shumtë që kontrollojnë gjithçkah, dhe survejojnë gjah të majmë. Kryesisht, nga ata të racës së milionerëve. Dhe pse nuk kam qen ndonjëherë i tillë, ja që, atë rast shërbeva si te thuash, si një karem i vërtetë. Ndonëse në çantë, nuk kam patur ndonjë vlerë monetare, më "fluturuan" tre dorëshkrime. Dy prej tyre romane të përfunduara si dhe një dorëshkrim me kujtime të periudhës 97...98...
Përvoja që kalova në historinë 7-8 vjeçare tek "Koha Jonë", ka qenë jo vetëm në planin personal nga më interesantët, por edhe sepse jetova e punova në një kolektiv tej profesional, e të përkushtuar pas gazetarisë së re post komuniste. Ishin vite kur shtypi i ri shqiptar kërkonte identitetin e tij, në një periudhë krejt tjetër.
Në atë kohë kam mbajtur ditar, ku kam shkruajtur me detaje gjithëçkah. Ditët kishin një intensitet të paimagjinueshëm, e nuk kishte kohë më për refleksione. Këto copëza, ku në thelb mbanin edhe mënyrën se si i përjetoja ato ngjarje, më dukeshin në rrafshin personal, si shumë intime për jetën time. Fletë pas flete, e ngjarje pas ngjarje, u grumbulluan në formën e një ditari, që gjithësesi mendoja se do të më fliste kurdoherë me një gjuhë krejt tjetër, sa here që unë do të kërkoja një kënd të qetë pas pune, për tu relaksuar.
Realisht janë shkëputur nga shënimet që kam mbajtur nxitimth në atë kohë. Nuk e kam menduar se do të shkruaja ndonjë libër, apo se mund që ti perdorja më vonë, si "për të rrahur gjoksin". Ka qenë një copëz jete në "cunamin", që përfshiu e na shkundi ndërgjegjen ne shqiptarëve në atë kohë. Na tronditi e na ...
Aty nga fillim viti 2000 vendosa që ti drejtohem edhe një herë këtyre shënimeve. Këtë herë për ti plotësuar, dhe natyrisht pasuruar, me analizën që i shihja tashmë nga një kënd tjetër. Por asnjëherë nuk kisha guxuar deri tek botimi, dhe publikimi ashtu siç bëri ta zemë Preçi e ndonjë tjetër, të cilët botuan edhe kujtime nga ajo periudhë.
Në fakt, kisha kuptuar se prania ime si gazetar, në një prej qendrave më të mëdha të "ciklonit" të krimit, që përfshiu atë zonë në atë periudhë ; edhe pse e rastësishme, më kishte dhënë kësisoj një material tepër interesant e të ngjeshur, që është i lakmueshëm nga çdo koleg, jo vetëm edhe nga ata që rrinin kafeneve të Tiranës.
Natyrisht, këtë dorëshkrim të pasuruar prej më shumë se njëqindepesëdhjet faqesh, tashmë e mora me vete.
E përjetova keq grabitjen në "Sharl De Gol" atë mëngjez mesgushti. Kisha kaluar natën së bashku me familjen nëpër stola, në pritje për të udhëtuar pastaj me tren drejt jugperëndimit francez, ku më kishin adresuar. Në një moment më kaploi gjumi aty në stol, ndonëse kisha vendosur këmbët mbi valixhet e shtrira poshtë. Pas asaj dremitje të lehtë kuptova se kishte ndodhur plaçkitja. Ime shoqe që nuk ishte në atë moment aty, këmbëngulte se vjedhësin e kishim ende përpara syve. Ai po na kontrollonte, dhe natyrisht ishte në pritje të një grabitje tjetër. Kishte mbaruar punë me çantën që më mori, dhe natyrisht duhej që ta kishte hedhur në ndonjë kazan plehrash aty rrotull, se bashku me disa kaseta filmike e diktofonin tim profesional. Gjthëçkah ishte në një gjuhë të huaj për të, dhe kësisoj nuk kishte asnjë vlerë, me përjashtim të diktofonit dhe një aparati fotografik, që ma kishin sjellë dy vite të shkuara një miku im cërrikas nga Danimarka. Mendonte se mund që të kishte ngatëruar çantën e duhur ...
Ka qenë një bisedë telefonike pesë vite më vonë, me një mikun tim shkrimtar A.B, që më bëri të "rreflektoj". Në romanin e tij për fëmijë të asaj periudhe, një histori e shkruar nga unë ishte vënë në qendër të librit. Vërtetë që më solli shumë kujtime, por edhe më bëri pas bisedës, që të mendoj "ndryshe"
Pas kësaj, kërkova që të më vinin shënimet e atyre kohëve, që pêrgjumeshin në një cep të dhomës sime atje në Elbasan. I u rriktheva serriozisht punës së kryer më parë. Këtë here ditari më shpalosi gjithëçkah. Si në një celuloid filmi të rriparë me qindra herë, më kaloi ajo periudhë me histori të mbrapshtë.
Sidoqoftë, gjithëçkah që do tu paraqes, janë kryesisht copëza të marrë nga fletët e atij materiali. Sigurisht kam përzgjedhur momente, edhe nga jehona e ngjarjeve që trajtoi shtypi i asaj kohe, në atë treve ku jetova edhe unë. Ndonëse si fakte, kanë mundur që të përfshihen në rubrika të kronikave të zeza të asaj kohe, unë jam përpjekur që të sjell pikërisht anën tjetër të medaljes. Si të thuash ; prapaskenën e shtypit. Të pathënat e atyre materialeve që përcollëm unë e miqtë e mij gazetarë, për ngjarje të mëdha të karakterit kombëtar.
Fillimisht kjo ka qenë edhe ideja për të hartuar këtë libër. Historia e antiplumbit tek gomari, djegia e "Koha Jonë", “kolera” në Gramsh, apo i tremburi i eklipsit, pazari i armëve të Gramshit e disa të tjera, ende edhe sot diskutohen në mjedise gazetarësh që kanë përjetuar atë periudhe. E përsëris, se rasti e solli që unë të isha në qendër të tyre. E ndjeva se duhej thënë e pathëna që e serviri shtypi.
Sidoqoftë, ky është krejtësisht një material i pabotuar dhe i pa publikuar më parë. Gjithëçkaje i kam qëndruar besnik, ngjarjeve dhe emrave. I kam shkruar me realizëm ashtu siç i kam konceptuar e përjetuar, veçse unë në planin personal. Natyrisht, pa marrë përsipër për të bërë analizën e ngjarjeve, dhe kohës që i polli ato. Kjo do të jetë një fushë e historianëve dhe analistëve, që gjithësesi nuk do të mbesë pa u ndriçuar.
Autori
Si u dogj "Koha Jonë"
Mars 97
Nuk do të më shkonte kurrë ndërmend, se pikërisht, në atë mbasdite të 2 Marsit, do ta shihja për të fundit herë redaksinë tonë, në rrugën "Qemal Stafa"
Kisha udhëtuar nga Elbasani që në mesditë me makinën e një mikut tim fotograf, Spiro Zhupës, i cili i lante dhe i përgatiste fotot tek dyqani i Lulit. Aty, pranë ish "Florës" së vjetër, në qendër të Tiranës. Me vete kisha sjellë edhe një foto të rrallë, të bërë poshtë kodrës së "Tepës", pranë Urës së Zaranikës. Ishte një " shtëpi " prej plasmasi, ku jetonin që nga muaji Nëntor, një familje me një fëmijë. Kishin shitur shtëpinë, aty në lagjen " Haxhias ", dhe paratë i kishin futur në një prej firmave piramidale.
Priste që të merrte gati tre fishin e depozitës. Aq ishte " kandari " i piramidave në atë periudhë. Natyrisht, që kishte bërë edhe sakrificë duke jetuar që nga fillimi i dimrit, nën cipën e holle të një plasmasi, që përdorej zakonisht për sera ngrohje. Afati kishte kaluar, pasi hallexhiu, duhej që ti merrte paratë që në muajin Shkurt. Fillimi i protestave, e deklarimi zyrtar i rrëzimit të tyre, e kishte bërë ish puntorin e metalurgjikut të ardhur nga Fieri, që ta vuante kësisoj dramën, në një mënyre tepër tragjike.
Natyrisht, që së bashku me foton e rrallë, unë kisha realizuar, edhe një interviste, e shkrimi mendoja se, mund që të zinte një faqe të tërë. Ai realisht, kishte mbetur e jetonte buzë Zaranikës, nën qiellin gri të atij dimri të ftohtë. Pa asnjë shpresë. Si një asket i përvuajtur. Gjithëçkah që kishte pasur, i kishte depozituar. Ndjehej i mashtruar. Me lot ndër sy më kishte treguar në detaje historinë e tij, të gruas, dhe djalit 5 vjeçar. Shpresonte tashmë tek një emigracion, në Greqi, që " nuk dihej se ku, do ta kishte tymin "
Zamir Alushi, që bënte në atë kohë shefin e kronikës, më përcolli deri në fund të koridorit të katit të dytë. Poshtë. Po më priste Spiro fotografi me volksvagenin e tij përtej kangjellave. U përshëndeta edhe me rojen që bënte vazhdimisht shaka me ne të posaardhurit nga rrethet, duke na kujtuar batuta nga shkrimet tona. Dola në rrugë.
Kthimi për në Elbasan ishte i shpejtë. Nxituam, pasi vendi ishte në shtetrrethim, në Gjëndje të Jashtëzakonshme. Madje, ajo sapo ishte shpallë në Parlamentin shqiptar. Kjo, për ne gazetarët e "Koha Jonë", ishte diçka më shumë. Një kolegu im në jug pak ditë më parë, kishte qenë për disa orë nën shoqërinë e policëve. Ata donin të nxirrnin ndonjë kunj nga porositësi, që mund të ishte edhe jashtë rradhëve të tyre…
Mbrëmja na zuri buzë kalasë së qytetit. Nën reflekset e natës, ngjante me një dinoseaur gjigand e memec, që kishte ngulur kthetrat aty. I heshtur e mistik, sikur vinte nga një kohe përtej mjegullës të pesë shekujve që lamë pas, si një kujtim, e një vegim që nuk duhej haruar. Si zakonisht piva një kafe në qëndër, tek " Bar Artisti ", selia jonë e vjetër. Së bashku, me Tomor Jolldashin u nisëm për në shtëpi. Ishim komshij, në dy lagje përballe.
Në mëngjez nuk i besoja më veshëve, ndërsa dëgjoja nga nje radio e huaj për djegien e "Koha Jonë"
-Nuk është mirë që të shkosh atje - më tha një kolegu im në qytet. - Me siguri kaos, dhe nuk ke për të gjetur njeri, a kolegët e tu. A e kupton që ka dorë shteti, tek ju? Njerëzit në këto momente, nuk dinë ku kanë as edhe kokën...
Qafa e Krrabës ishte bërë, e pakalueshme. Shoferët që vinin nga Tirana tregonin se, në shumicën e rasteve, ishin bërë preh e grupeve që vendosnin gjoba atë mbrëmje. Një grua ishte përdhunuar, aty afër kilometrit 29-të, ku ndahet Elbasani me kryeqytetin. E kishin sjellë në qytetin tonë. Thuhej se ishte nga Korça. Pasagjerët e një furgoni të Elbasanit, tek vëndi i quajtur " pishat ", kishin ngritur duart përpjetë, për të zbrazur xhepat në llogari të dy maskave të zeza, që i kishin ngritur pusinë.
Frika tashmë kishte zënë gjithë shoferët e furgonave taksi. Ata që kishin qenë një natë më parë viktima, në atë segment rrugor, ishin tej të tronditur. Nuk guxonte njeri. Pasagjerët vinin aty, e kur merrnin vesh ndodhitë me grabitje, ktheheshin. Ata, që u duhej të ishin në kryeqytet, i u drejtuan trenit. Ky i fundit e bënte atë distancë, rreth 5 orë, por kjo për të vendosurit, ishte gjysma e së keqes.
Telefonat që deomos nuk punonin tek "Koha Jonë". Bisedova me dy kolegë tek "Albania" dhe "Gazeta Shqiptare". Të nesërmen në mëngjez, mora rrugën, për në Tiranë. Udhëtova nga Durrësi.
Pamja ishte pikëlluese. Shkrumbuar gjithëçkah. Vizitova katin e dytë. Hyra në sallën e gazetarëve .Mure të sterosura, dhe kompjutera të djegur e të shkrumbuar. Edhe dyert gjithashtu. Në gjysmën e një tavoline, në sirtarin e vetëm që kishte shpëtuar, gjeta dhjetë a dymbëdhjetë disketa, që në fakt ishin të paprishura, dhe që i kishin shpëtuar rrëmbetit, i cili kishte kaluar dy net më parë, në të gjithë godinën tonë. Me siguri, materiale që kanë qenë të disponuara për kompjuter, e ndoshta për numrin e ri që nuk mundi të dalë në 3 Mars. Ato, ende i ruaj, edhe sot e kësaj dite. Aty ishte edhe plani i disa faqeve të politikës, e të kronikës, si dhe atë të kulturës e sportit.
Ndjehej një erë e athët që të kujton acidin. Në se do të mund të qëndroje gjatë në dhomë, edhe pse ajri frynte në dritaret e djegura, të shkatëruara krejt, ishte e pamundur të duroje atë aromë athtësie.
Ndërsa zbrita poshtë, ku ishin zakonisht zyrat si dhe redaksia e gazetës " Sport Ekspres ", gjeta Nikollën dhe Esat u Çuçllarin. Ky i fundit, filmonte me kamer, duke fiksuar gjithçkah kishte mbetur aty. Sapo kishin ardhur. Në një moment, botuesi mbështeti ballin mbi dorën e vendosur në murin që e kishin lëpirë flakët, aty ku kishte qenë zyra e financës.
- Po si mund që ta bënin këtë krim ?- tha ai, e në çast ngashëreu. Sytë e vegjël të Nikollës, si të bajames, ishin të lagur. Pastaj, u kaloi dorën flokëve, dhe një cullufe që ishte rrëzuar mbi ball.
Esati doli nga dhoma me aparatin në krah, dhe ngjiti shkallët për në katin e dytë. Nuk donte që të rrinte aty. Mbase, nuk donte që ta shihte Nikollën, në një moment dobësie. Vërtetë që më erdhi keq...
Ndërkaq, mbriti aty një prej shoferave të tij, së bashku me Ben Blushin, që kërkonte ti transmetonte diçka. Nuk ishte Anesti. Ai ishte keqtrajtuar, dy netë më parë në këtë godinë, ndërsa kishte ardhur pak kohë përpara, se të përfundonin flakët. Kishte gjetur zjarrvënësit. Pastaj policia. I rrahur dhe i keqtrajtuar ç'njerëzisht. A thua, që shteti kishte nxjerrë kunjin, me të pafajshmin Nesti? Roja kishte patur një fat më të hidhur. I lidhur, pasi ishte rrahur si një kafshë e vërtete, sipas që të gjitha rregullave inatçore, ishte gjetur diku nga Dajti, vetëm pak orë më parë. Flitej edhe për gazetarin Zamir Dule, i cili ishte ndodhur atë natë makthi në redaksi
Beni dukej i shqetësuar. Godina ishte e heshtur, dhe në dhoma përveç erës së përzhitjes, së aparateve e moblave, që paisnin dikur ambjentet të djegura e të shkrumbuara, ndjeje një zymtësi të frikshme. Një fllad Marsi së bashku me të ftohtin e Dajtit, hynte e dilte në hapsirat bosh të godinës
Blushi arriti ta nxjerrë Nikollën në sheshin e boshatisur, përpara godinës, e diçka filloi të tregonte. Mbase, kishte të bënte me vetë ngjarjen e kobshme, të dy netëve më parë
-Të zbresim - më tha Esati
Morëm në heshtje shkallët, që të nxirrnin tek dera e hyrjes poshtë në katin e parë. Në një moment, Esati, desh humbi ekujlibrin, duke shkelur në një perçiklas gjysëm te djegur. Pastaj së bashku i zbritëm një nga një. Natyrisht me kujdes. Gjurmët e flakëve ishin edhe aty
-Kam më shumë se tridhjetë minuta rregjistrim - i tha kameramani Nikollës. - Kasetën mund që ta mbash e ta ruash mirë. Në fakt, vënde të sigurta nuk gjen sot, jo. - dhe qeshi.
Unë e njihja prej vitesh Esatin, kur punonte për TVSH, në rrethin e Librazhdit. Tani i papunë, e që shpresonte, vetëm tek ndonjë dasmë. Por edhe ato mungonin tashmë. Nuk i a kishte ngenë njeri më atyre. Njeri gazmor dhe i shakasë. Gjithmonë në ambjetet tona bënte humor, në dialektin e Korçës. Ishte si të thuash, jo vetëm i pëlqyeshëm, por edhe një shok i mirë në kuptimin e vërtetë të fjalës. Kështu e kam përcaktuar gjithmon në shoqërinë tonë
- Kaq telashe sa u ke hapur ti, zor se shpëton, pa ndonjë gjëmë të dytë.
Nikolla e shikoi drejt e në fytyrë, si për ta "blerë".
- Mos e kthe në humor, Esat, të lutem. Nuk është koha sot.
Ben Blushi ishte larguar me makinën që e solli. Nikolla Lesi kishte mbetur i vetëm përsëri në obor. Asnjë nga listorganika e "Koha Jonë", nuk ishte më aty. Për një pjesë të tyre, thuhej se ishin ndaluar, në polici. Roja ende nuk ishte aty. Atë detyrë, e kishte marrë përsipër një tjetër, që nuk dihet se kush i a kishte rekomanduar Nikollës. Ai i vërteti, dihej se ku kishte përfunduar. Esati më tha me zë të ulët, se mbase ai, mund që ti kishte njohur njerëzit e natës, që erdhën e i vunë flakën gazetës. Flitej se ishin derdhur disa bidona me benzinë, që i kishte sjellë në terrin e natës, për njerëzit që kishin marrë përsipër misionin e djegies së gazetës, një furgon i cili kishte qëndruar disa metro, më poshtë në rrugë.
Në katin nëndhe, kishte edhe disa dhoma, ku flinin një grup gazetarësh. Atë natë të zjarrvënies, kishin shpëtuar, edhe tre prej tyre. Gazetari Zamir Dule ishte zhdukur. Për të thuhej, se ishte lançuar nga zjarrvënësit, dhe që identifikoheshin, me segmente të caktuara të SHIK ut. Për të tjerët nuk dihej ndonjë gjë e saktë Policia, ende nuk i kishte thërritur, për të dëgjuar dëshminë e tyre. Mbase nuk i interesonte, sepse mund që edhe ti dinte emrat e atyre, që vendosën flakët.
Sidoqoftë, afër mesditës, Nikollën erdhën dhe e moren me një makinë policie. Nje burrë i trashë me tipare të zeza, qëndroi tek dera e jashtme e godinës. Me sa duket, i dha të njohur botuesit.
Me Esatin, kishim qëndruar brenda në koridorin e zbrazur, ku era vazhdonte të na sillte arome thartire. Në një moment, Nikolla qëndroi në mes të oborit, dhe u kthye nga ne.
- Ju faleminderit - na u drejtua.- Do të shihemi së shpejti Aleko. Lajmëro edhe kolegët e tu të rretheve. Do ta nxjerrim sërrish gazetën. Dhe, do të bëjmë më të mirën, më profesionalen. Do të luftojmë, dhe do të fitojmë, mbi dhunën...
U duk që u emocionua shpejt. Fjalët e fundit, tingëlluan me një ngarkesë, që e ulën tonin e krejt frazës.
Më mbeti në mëndje ai moment, dhe në ngjarjet e mëvonëshme. E kam konsideruar gjithmonë, si një premtim që po mbahej, edhe pse tashmë gjithë stafi e botuesi i "Koha Jonë", e kishte paguar tepër shtrejtë në anën morale, por edhe në atë materiale. Nikolla ishte njeriu, që ëndëroi të " krijojë " shkollën e vërtetë të gazetarisë, në periudhën post-komuniste. Për të bërë të ndryshmen, nga ajo që ishim mësuar, për afro një gjysëm shekulli, ku jeta jonë paraqitej në të kundërtën e saj, sikur rridhte mjaltë.
Nikolla Lesi e gjeti sërrish kurajon. Tridhjetegjashtë ditë më vonë, me të njëjtin staf, në 11 Prill, gazeta "Koha Jonë" është " rrinxjerrë nga shkrumbi e nga flakët, ku e kallën forcat e errësirës, për të shkuar përsëri tek lexuesi, që e konsideronte në atë periudhë, pa asnjë mëdyshjemëdyshje, si " kryegazetën e ditës ". Këtë herë, botuesi në faqen e fundit, nuk kishte nguruar për të shënuar gjithë stafin, dhe emrat e gazetarëve në rrethe. Mbase për sfide.
Mbase ...
No comments:
Post a Comment