NATA E PARE E MARTESES ME SHI

Dera e makinës u përplas lehtë nga pas. Marenglen Peka e mbante për dore nusen e tij të veshur krejtësisht në të bardha. Ajo buzëqeshte e sytë e mëdhenj blu të saj kërkuan ato të djalit dhëndërr, nën ndriçimin e zbehtë të një shtylle neoni. Sapo e kishte nxjerrë prej andej. Makina, një “Varshavë” e vjetër dhe e tejpërdorur e komitetit të partisë, e kishte sjellë çiftin nga salla e ceremonisë së dasmës, duke lënë pas në çakërrqejf nën avujt e alkoolit, dasmorët dhe të gjithë të ftuarit në atë gëzim.
- Sa qejf - tha ajo pa vazhduar mendimin, të cilin po e bluante në kokë në atë çast dhe u kujdes për fustanin e bardhë që ia shtyu një fllad i lehtë ere, i ngrohtë, që lëpinte asfaltin si një qenie e padukshme. Në duar mbante një tufë me lule që ia kishin dhënë në sallë, kur u nis për në shtratin bashkëshortor.
U përplasën edhe dy dyer të veturës pasi i kishin thënë : « Hajt, me trashëgime tani, e jetë të lumtur! Na bëfshit fëmijë të bukur! » Ishte shoferi i babait të Marenglenit, si dhe një kushëri i tij, që i kishin përcjellë për në folezën bashkëshortore. U ndje gazi i saj dhe tymi i lehtë që la pas, e në çast u zhduk pas kthesës.
Dhëndërri i ri zgjati kokën dhe e puthi në faqe nusen e tij. Vajza qeshi me një kukurisje të mbytur femërore. Ndjehej shumë e lumtur. Flokët gështenjë dukeshin krejtësisht të zeza.
Djali këtë rradhë tregoi çelësin e shtëpisë, që mbante nëpër duar. Ana qeshi lehtë, pa të keq, duke e shtrënguar në krah. Pastaj diçka i çuçuriti në vesh dhe të dy hodhën hapat drejt hyrjes së pallatit, pesë metro më tej.
- Vajzë të lind nëna, por ama, grua të bën burri –tha Ana Gjika, dhe qeshi sërish duke tundur gishtin tregues përpara njeriut që do të ishte këndej e tutje burri i ligjshëm i saj, si për t’i thënë, “Është rradha jote tani që të më çvirgjërosh”
Marengleni ndali hapat një çast. Ishin në fund të shkallëve, ku më tej nxinte gjithçka. E puthi. Pastaj tjetra e tërhoqi lehtë për dore, sikur donte të nxitonte, për të hyrë në shtëpinë e re sa më parë. Dukej sikur mezi e kishte pritur këtë moment. Ngjitën shkallët me një frymë si dy të rinj të sapodashuruar. I qeshnin njeri- tjetrit me një pafajësi fëmijërie.
Tek pushimi i dytë, Ana qëndroi. Kërkoi që të mbushej me frymë në një çast. Marengleni që kishte ngjitur dy shkallë u kthye. Zbriti.
- Ç’ke moj zemër ? – i tha ngadalë
- Asgjë – tha tjetra duke vënë dorën mbi gjoks. – U lodha.
Kishin edhe një kat.
Ishin lidhur në një fejesë vetëm pak muaj më parë. Babai i Marenglenit, sekretari i partisë së qytetit e kishte kërkuar për nuse ditën e Vitit te Ri. Atëherë Ana studionte në Institut, në një qytet të veriut, për Histori-Gjeografi, ndërsa djali mbaronte për inxhinieri kimike në Universitetin e Tiranës. Prindërit e vajzës ishin gëzuar nga ky rast që po u vinte në derë, pasi Bektash Peka ishte njeriu që kishte në duar krejt fatet e atij qyteti, që nuk i kalonte të pesë mijë banorët. Madje ai i kishte nxjerrë edhe bursën vajzës së tyre.
Ana , një vajzë me botë, edhe pse nuk kishte mundur që të simpatizonte e të lidhej me ndonjë djalë në jetën e saj, fillimisht nuk pranoi. « Do të të mbaj mësuese në qytet ky sekretari ynë, i tha e ëma. Do të rregullosh jetën e nuk do të bredhësh fshatrave, ku venë shoqet e tua. Nuk përballohet jeta ashtu. Pastaj kemi vajzën tjetër që ka rradhën për shkollë të lartë. Do të të gjej shtëpi e do të jetosh e qetë duke bërë një jetë të rehatshme. I biri është i urtë dhe i sjellshëm. Do të punoj këtu në uzinë. Lum si ju pastaj. Unë e Vangjeli jemi punëtorë të thjeshtë. Me turne gjithë jetën kemi punuar, pa asnjë çadëre e përkrahje. Këtej e tutje do të kemi një mburojë. Është ai, sekretari që na ka trokitur.
Asnjë nuk e mendonte se Marengleni do të lidhej me Ana Gjikën. Ishte rritur në atë qytet, por nuk kishte rënë në sy. I qetë e studiues. Moshatarët thoshin për të, se është tip vajze. I ndrojtur vinte, dhe nuk para shfaqej në qytet, edhe pse ky ishte tepër i vogël në hapësirë. Kishte ca sy të bukur e jeshil e një pamje engjëllore. Ndryshonte kryekëput nga tipi i të atit, i cili kishte ardhur në rininë e tij nga një fshat i largët i krahinës për të punuar në uzinë. Fillimisht elektricist e pastaj mori e ngjiti shkallët e karrierës. Kur bëri edhe shkollën e partisë në Tiranë, e sollën sekretar të komitetit të partisë. Dhjetë vjet pa lëvizur. Ai vendoste për gjithçka në qytet, me një pushtet gati të pakufizuar. I vrazhdët, kokëfortë e nevrik. Të gjithë i ruheshin këtij cenit të fundit të sekretarit. Të bënte gjëmën Bektash Peka në se të zinte lapsi i tij.
Ana Gjika, nuk rezistoi gjatë. U dorëzua. Në fakt djali i pëlqente, dhe i dukej krejt ndryshe nga tipat e meshkujve që njihte aty rreth. Lidhi fejesë me djalin e sekretarit. Kështu i flisnin në qytet. Ishte i vetëm.
Por atë që nuk bëri Ana, tentoi Marengleni. Në shtëpi për këtë lidhje ishte folur më shumë se një vit më parë, por djali kishte ngulur këmbë duke thënë se « nuk ishte i gatshëm për një hap të tillë ». Sekretari nuk mund që të priste. Vajzës së Vangjel Gjikës i a kishte vënë syrin për këtë punë sapo ajo mbaroi gjimnazin, e kur kërkonte bursë. Binte në sy për trupin e saj të kolmë. Kishte vërtetë një bukuri të rrallë që nuk e gjëje tek ndonjë vajzë tjetër në qytet. Ishte qejfli Bektashi, dhe bukuria femërore nuk mund t’i shpëtonte aq lehtë syrit të tij.
Dy muaj më vonë, tha përsëri jo. Bektashi këtë herë i kishte shkuar në universitet për ta takuar. Ishin darkuar në qendër të Tiranës, tek “Peza”. Por sekretari nuk mund të humbte durimin. Për 1 Majin, kur djali mbërriti në shtëpi, biseda u nis përsëri. Këtë herë ishte nëna që i u përgjërua duke derdhur lot. Por Marengleni nuk premtoi. Kërkoi që ta linin sa të mbaronte provimet, pastaj mund të diskutonin përsëri. Marëveshja funksionoi vetëm një muaj se fejesa u servir sërish. Djali nuk po dorëzohej. Bektashi u vu në hall. Hynte e dilte në shtëpi, e shfrynte. E shoqja, Zeqineja, nuk e duronte. Vuante dramën. Djali i dhimbsej, sepse ai ishte dobësuar shumë kohët e fundit, por donte që ta shihte të lumtur.
- Nuk ka kala që të mos e marrin komunistët, Zeqine. Mblidhe mendjen. Do të bëhet se s’bën. Bektash Pekën e dëgjon dhe e ndjek pas një qytet i tërë, dhe jo djali im që i kam bërë kokën.
Në fund të verës dyshoi. « Po ç’ka ky i uruar që mbyll sytë përpara një bukurie të tillë si vajza e Vangjel Gjikës ? I thuhet jo asaj ? Nuk mund që të ketë asnjë arsye. Të jetë ndonjë vajzë tjetër në këtë mes? Po kësaj nuk i besonte. E njihte mirë të birin. Nuk dilte nga shtëpia, veçse lexonte aty në dhomën e tij. As me shokë të fëmijërisë nuk takohej, edhe pse ata vinin shpesh, dhe e ftonin për të dalë jashtë.
E përcolli i pezmatuar për në shkollë. Djali i tha :
- Ky është viti i fundit baba. Më duhet që të përgatitem mirë. Pastaj, unë mendoj që të punoj disa vite. Pret kjo punë. Këtu jemi. Mbase edhe Ana deri atëherë, nuk ka gjet fatin e saj..., dhe bëhet.
Gjatë vjeshtës Bektash Peka shkoi nëntë herë të takonte djalin në kryeqytet. Shfrytëzoi shërbimet në Tiranë. Marengleni e kthente bosh. Në fund të dhjetorit, sekretari solli nga fshati nënën e tij plakë, që rronte me vëllain e vogël atje. E pamundur dhe e sëmurë.
- Kjo e ka jetën me ditë, por dëshiron që nipin ta shohë me nuse. Ti e di që të do fort e të ka mbajtur kur ishe i vogël. Mezi po pret. Do ti a zgjatësh jetën edhe ca. Të gëzojë e të lumturohet edhe ajo, si gjyshe, që ka mbërritur ndershmërisht tek shtatëdhjetat.- i tha Bektashi djalit kur mbërriti për pushimet e fundvitit.
Marengleni nuk dha përgjigje dy ditë. Nuk vuri as gjumë në sy. Të tretën, i tha babait përballë.
- Mirë unë, ja po pranoj, po ajo, Ana e Vangjelit, a do të dojë vallë ? Ti ke dëshirën baba, por ajo vajzë mund të këtë zgjidhje tjetër.
- Pse mendon ti që ka njeri në këtë qytet që t’ia prishë dëshirën Bektash Pekës ? Jam sekretar partie, o kokë. – Vuri gishtin tregues mbi kapelën tip kineze që ishte vënë në modë nga drejtues partie kudo. – Mblidhe mendjen , o djalë. Kjo krushqi do të bëhet se dua dhe e kërkoj unë. Ta kenë për nder.
Një natë më vonë trokiti tek Gjikajt. Ata, aty për aty, nuk i thanë gjë. Dy ditë më vpas i thanë: “Kjo punë bëhet”. Dasma u la për në vjeshtë, atëherë kur çifti nuk kishte më detyrime ndaj shkollës.
… Ana u duk se e mori veten. Ishte e gëzuar. Shkallët e mbetura deri tek dera i ngjiti si një flutur, duke e ngritur paksa fustanin e nusërisë, për të mos e shkelur me këmbë që të rrëzohej. Sikur të ishte vënë në garë me Marenglenin, doemos që fituese do të ishte ajo. Tjetri erdhi nga pas me një frymë. Qëndroi një çast dhe i zgjati çelësin nuses.
- Hape, – i tha – brenda është jeta jote.
- Dhe e jotja, sëbashku. Kështu si i ngjitëm shkallët sonte, të dy - tha vajza.
Marenglen Peka nuk foli.
Ajo i kërkoi një puthje por djali nuk e kishte mendjen aty. Ana u ngjit pas buzëve të tij duke i a kapur kokën me dy duar e saj që dridheshin. Pastaj i a vendosi mbi supe. Tjetri nuk lëvizi. Vajza ishte tej e emocionuar. Ai ndjeu që kishte një fërgëllimë të brendshëm dhe zemrën që i rrihte me vrull në kraharor.
- Vajzë të lind nëna, por grua ama…të bën burri. Do të më ç’virgjërosh. – tha ngadalë në vesh. – Të betohem Marenglen që e kam për të parën herë. Dua që të jem grua. Mezi pres të bëjmë fëmijë. Do të jenë të bukur. Këtë e ndjej. I dua shumë, shumë. Por edhe ty të dua. Të kam ëndërruar, i miri im.
I përkëdheli flokët në atë gjysmerrësirë ku drita e paktë e neonit jashtë, futej nëpërmjet një dritareje në murin përballë, mes shkallëve që të ngjisnin një kat me lart. Pastaj e mori çelësin nga dora e djalit, mbledhur grusht, e u kthye nga dera. Kërkoi brimën dhe e hapi shpejt. E tërhoqi Marenglenin, dhe u mbështetën ne korridor. Djali që kuptoi se Ana i a kërkonte puthjen përsëri, e mbërtheu me dy duar në bel. Ajo i dha trupit përpara si në një gjysmë hark duke u bërë njësh me trupin e tij. Ranë në dysheme. U kujtuan që kishin lënë derën ende hapur. U ngritën shpejt dhe e mbyllën. Përtej, mbas derës përballë, në korridor u dëgjua një kollë. Dikush nga komshinjtë ishte zgjuar nga zhurma që bënë të dy. Nuk e hapën dritën. Ana e dinte përmendësh planimetrinë dhe vendosjen e gjithë orendive të shtëpisë. Tre ditë më parë i kishte rregulluar e sistemuar së bashku me motrën e saj e Marenglenin, i cili i ndihmonte në ç’vendosjen e paisjeve të mëdha. Këtë herë vinin për të filluar jetën të dy, si burrë e grua, për të jetuar përgjithmonë aty.
Ora kishte kaluar dy pasmesnate dhe po shkonte me nxitim tek treshi. Dukej sikur nuk ndalej dot. Kështu kishte bërë ajo që me krijimin e ngjizjen e të parës farë të jetës në këtë botë. E pa. Ndërkohë një krismë tronditi krejt apartamentin dhe bëri që Ana të vejë duart instiktivisht në koke, e të shkojë me nxitim në dhomën e gjumit. Xhamat e dritareve lëshuan një tingul,l por nuk krisën. Jashtë një vetëtimë u duk se e çau qiellin e natës mëdysh, si një urë zjarri që zbret vërtik nga qielli për të ndezur krejt qytetin. Marengleni e ndoqi nga pas, dhe e gjeti nusen e re të trembur, të ulur në buzë të shtratit. E mori përdore dhe e ngriti sërish. E puthi lehtë në buzët e holla që ende dridheshin. Dukej krejtësisht e trembur.
- Erdhi kaq befasisht sa nuk e mendoja. Ka kohën në fakt. Vjeshtë është. Mirë që mbërritëm në shtëpi – tha Ana Gjika, dhe menjëherë i u hodh në qafe dhëndrit të ri. Këtë herë ishte ajo që kërkonte buzët e tij. Duart e saj pastaj shkuan e shkopsitën xhaketën e kostumit të dasmës, tek njeriu me të cilin kishte vendosur që ta ndante jetën pas kësaj, por djali nuk shkëputej dot nga përqafimi, dhe nuk u la udhë duarve të Anës që të vazhdonin më tej
- Kemi kohë – i tha, ndërsa me buzë shëtiste nëpër gushën e bardhë të nuses së tij.
Ana hoqi dorë nga mendimi se do të mund që të zhvisheshin shpejt për të shkuar në shtratin bashkëshortor. Rituali i zhvillimit të jetës kishte kohë për më vonë. Mund që edhe të priste disa çaste, ndonëse vajza i ndruhej, duke e konsideruar jo vetëm një mister. Përjetonte edhe një ndjenjë frikë. Eleni, vajza e xhaxhait që ishte martuar dy vjet më parë, e kishte pyetur Anën vetëm tre ditë para dasmës. “A je e prishur? Ua…! Nuk e ke bërë gjatë fejesës?. Eh!... Çdo të heqësh natën e parë. Do të më kujtosh…Ke për ta parë moj korbë”
Marengleni zgjati dorën në një çast poshtë, në mes të shalëve të tij, si për të kontrolluar diçka që mendonte, se i kishte humbur. Kuptoi se ishte ende në gjumë. Nuk reagonte. Lëroi kollaren dhe i u duk se u mbush më mirë më frymë. Ndërkaq, një vetëtimë përflaku qiellin e natës së zezë pis, e drita e saj krijoi hijet e të dyve në mur. “Natyra kërkon që të ngjizë », tha me veten e tij djali. Ana u tremb. U mblodh menjëherë. U përkul.
Xhamat krisën nga një gjëmim që tronditi dritaren.
- Hajde të shkojmë në shtrat – tha vajza që priste të bëhej grua atë natë. Në zërin e saj dallohej një ndjenjë frike. – E kam zakon nga vegjëlia. Kështu bëja edhe atëherë. Fusja kokën nën jorgan, sa herë që në mbrëmje shfaqeshin jashtë shigjetat e zjarrta dhe bubullima.
Dhëndërri e tërhoqi nga dora dhe e mbështeti përsëri në murin që kufizohej me derën, pikërisht në momentin kur Ana mendonte se do ta çonte drejt e në shtrat. Kishte hequr me shpejtësi këmishën dhe pantallonat. Nusja mblodhi menjëherë dy duart në gjoks, si për të mos u bindur e kundërshtuar njeriun që kishte zgjedhur për shok jete..
- E dua në shtrat ta bëj – tha Ana Gjika.
Mendoi se atij nuk i pritej tashmë. Kishte ndryshuar mendim në çast. Donte që ta bënte atë punë aty në këmbë. Por djali u përhumb. Nuk lëvizi. S’dinte se çfarë të bënte tani. E kishte vënë pas murit gruan e jetës, pa e ditur se ç’mund që të bënte në atë moment. U ndje i penduar
Ishte ajo këtë herë që e tërhoqi Marenglen Pekën drejt krevatit bashkëshortor. Në buzën e tij ajo u zhvesh menjëherë, duke e lënë që të binte deri në fund të këmbëve fustani e nusërisë. Kishte mbetur në këtë çast vetëm me sutienat, dhe të mbathurat e holla rozë, krejt transparente. Këto i a kishte dhuruar një shoqja e saj e klasës në institut nga Durrësi. Dukeshin firmë. I a kishte sjellë i ati. Ai punonte shofer-Albanie me makinat që shkonin jashtë shtetit. Ana ishte mahnitur me dhuratën e veçantë, dhe i ishte hedhur në qafë. Ta kam sjellë për natën e parë i kishte thënë durrsakja, të premten në mesditë, sapo kishte mbërritur si e ftuar në shtëpinë e Anës.
Marengleni treti vështrimin përtej dritares, e në çast i u duk se dëgjoi tingujt e ëmbël të një violine që luante “napolonin”. Ishte qemania e Dalip Jevgut që pastronte pusetat e komunales. Ndjehej tej me një zë të lodhshëm e të përvajshëm. Duhej që të ishte një dasmë që bëhej në apartamentin përbri, përtej rrugës. Me sa dukej, nuk kishin gjetur ndonjë nga lokalet e pakta në qytet.
Nusja kishte palosur fustanin duke e lënë hë për hë mbi komo, së bashku me sutienat, hoqi edhe mbulesën e shtratit dhe u kthye nga Marengleni, si për t’i kujtuar atij detyrën që e priste para këtij çasti, që në jetën e një çifti, është dhe mbetet i shenjtë. Djali e soditi Anën në atë gjysmë errësirë me një ndjenjë pafajësie. E shihte për të parën herë të zhveshur vajzën që e kishte zgjedhur për shoqe jete. Ajo nuk e kishte aspak ndjenjën e turpi. Nuk u ndruajt si femër, kur zë e shfaq lakuriqësinë e saj të brishtë vajzërore, përpara një mashkulli. Marengleni kuptoi se ajo ishte e përgatitur mirë psikologjikisht për natën e parë të bashkegzistencês në çift. Madje dukej se mezi e priste këtë moment. Ai asnjëherë nuk ishte ndodhur përpara një femre, në intimitetin e saj. Ana Gjika priti që ai ta përqafonte, ta përkëdhelte në të gjithë qenien e saj epshndjellëse, po shoku i jetës qëndronte i ftohtë.
- Ç’presim – tha ajo, dhe i hodhi dy duart në qafë. U mbështet në gjoksin e tij, dhe e lëshoi paksa trupin. Të dy në çast u rrokullisën në shtrat. Ajo u gjend lart, sipër. E puthi lehtë në buzë. Tjetri dukej se diç mendonte. Në një moment nuk reagoi, por pastaj, sikur të ishte zgjuar nga një gjumë i thellë, lodhës e rraskapitës, e pushtoi. U bënë njësh, si të ishin salduar aty prej shumë kohësh…
Një çast më pas Marengleni u ndje i dëshpëruar. I ulur në krahun e djathtë të Anës, kaloi dorën mbi kaçurrelat e tij te zeza. Vajza e shikonte përmallshëm.
- Nuk ka gjë, i dashur dhe i miri im. E ke nga emocioni. Kam lexuar që u ndodh shpesh burrave kur bien në kontaktin e parë me gratë. Do të kaloje. Ke për ta parë. Mos u shqetëso. Ne do ta provojmë përsëri. Do ta shikosh që do të bëhet. Pastaj,...Nata e jonë është. Qetësohu shpirt...
Në një cep, aty pranë tij ishin të mbathurat e Anës. Te zhubrosura e të hedhura pa kujdes. Të tijat ndodheshin poshtë në dysheme. I kishte vënë shkujdesshëm, ndërsa kërkonte të bënte detyrën e tij si mashkull e bashkëshort. Nuk ishte nxituar për momentin, pasi priste që të ndjehej burrë përpara gruas së tij. I ishte trembur impotencës. E kishte mbajtur fshehur nga të gjithë. Pas moshës tetë vjeç, kur sapo kishte kaluar një sëmundje të rënde infektive, nuk e kishte ndjerê për të gjallë organin e tij mashkullor. Ishte ndodhur në fshat atëherë, tek gjyshja. Si në vegullime i vinte ajo kohë kur dilte me djemtë e tjerë të fshatit në përrua. Atje bënin garë se kush e hidhte pipinë më larg. Kishte fituar disa gara… Pas sëmundjes që e kishte mbajtur mbi dy muaj, duke e shtruar deri në Tiranë, nuk e kishte ndjerë më të gjallë. Mjekët herë pas here e pyesnin gjatë seancave të shërimit në se ndjehej akoma mashkull i fortë, dhe ai kishte gënjyer. I vinte turp. Profesori, një burrë tek gjashtëdhjetat, i kishte thënë, Bektash Pekës. “ E kaloi lehtë, dhe me pa probleme të rëndësishme. Nuk ka ndodhur ajo që i trembeshim ne. Pastaj do të na duhej që të…Ndoshta do të na duhej që edhe ta nxirrnim jashtë në një klinikë të specializuar. Por Marengleni nuk kishte guxuar që të thoshte më të vërtetën. Dhe nuk e tregoi asnjëherë në vitet e mëvonshme, askujt. Babait, kur ishte në adoleshencë i kish thënë se “ishte në rregull”. Më shumë se nga ndrojtja, ishte turpi në këtë mes, që e kish bërë ta mbështjellë sekretin e tij me heshtje. Por shpresonte. Shpresonte tek momenti. Tek momenti kur të ish përballë një femre, të cilën do ta bënte të vetën, edhe pse kishte hezituar të kërkonte seksin, në shkollë e në universitet.
Ana u ngrit përgjysmë. Zgjati kokën dhe me majën e gjuhës i lëpiu qafën nga pas. Djali u ndje i bezdisur në moment. E gjithë kjo gjendje e rënduar psikologjikisht, nuk mund që ti shpëtonte pa u vënë re nuses në shtrat. Vendosi bërrylat, e gjysmë e kthyer nga ai, tha:
- Nuk ke pse të dëshpërohesh, shpirt. Është një çast kalimtar. Emocion. Do ta shohësh që gjithëçka do të shkojë. Je i ndjeshëm, i miri im, xhan. Do ta provojmë përsëri. Qetësohu në këtë moment, i dashur. Mos e ki mendjen aty.
Ana Gjika dukej si e vetme në atë dhomë bashkëshortore. Marengleni hodhi përsëri sytë nga dritarja, e përtej xhamave dalloi se kishte filluar të vesonte shi. Neoni poshtë në trotuar sillte fasho drite në dhomën e heshtur. U shtri, dhe vuri ngadalë kokën në jastëk, në errësirën e natës gojëprerë. Brenda, poshtë çarçafit të bardhë si bora, ndjeu dorën e Anës që e ledhatoi në gjoks, ndërsa shpupuriste leshin e dendur aty.” Duhet që jetë shumë mashkullor” , mendoi. Kështu i kishte thënë dhe një herë e ëma, kur ishte ende adoleshente, një vit poshtë maturës. “Burrat leshator në gjoks, janë potentë e të fuqishëm me gratë”. Edhe Vangjeli, ashtu ish, dhe për këtë nëna nuk dyshonte aspak.
- Nuk të shoh dot kështu – i pëshpëriti në vesh. – Kemi arsye të gëzohemi. Të jemi të lumtur, sonte e përgjithmonë. Të dua shumë, xhan.
“Ta provoj edhe një herë”, i tha vetes Marenglen Peka, pas përkëdheljes që mori nga Ana. Për të ndjente edhe pse nuk ishin lidhur në dashuri më parë. Kish bukurinë dhe zgjuarsinë, së bashku. Ajo dallohej në atë qytet të vogël në buzë të maleve e që lagte këmbët në një lumë që rridhte në fund të tij. Këtë i a kishin thënê edhe shokët e vegjëlisë. Ana Gjika ishte ndryshe nga vajzat e tjera. U kthye nga ajo dhe e puthi. Vajza i u fut si një mace. E shtrëngoi fort në kraharor, e filloi i pari lojën erotike. Ana i u përgjigj menjëherë… Kur kishin kaluar mbi njëzet minuta, Marengleni u tërhoq përsëri. Por vajza fërgëllonte nga dashuria.
Uli këmbët e zbriti këtë herë nga krevati. Nuk ishte ndjerë sërish për burrë. Kjo e dëshpëroi më shumë. Eci në gjysmë errësirën e dhomës e qëndroi përballë dritares. Largoi më tej perden që nuk e kishte zënë plotësisht hapësirën.
- Mos u mërzit shpirt. – tha Ana që kishte mbështetur dy bërrylat, gjysmë e ngritur. – S’ka gjë, mund që ta bëjmë dhe nesër. Mbase je edhe i lodhur sonte. I stresuar, o i miri im...
Por Marenglen Peka, nuk foli. Shikonte jashtë, përtej xhamave, qytetin që flinte. Në pallatin përballë, aty ku dritat ndriçonin dy dritare, dalloi hije njerëzish. Poshtë në asfalt pa pikat e shiut që kishte zënë shtruar. Tani, nuk kishte më dyshim për veten. I erdhi keq për Anën. “Çfarë ti bëj unë kësaj?” pyeti veten. “Është ndezur plotësisht. Ka ardhur në afsh. E gjora, kërkon të bëj detyrën time, atë të vazhdimit të jetës…Po ky që nuk kujtohet e nuk bëhet i gjallë.?” Kaloi instiktivisht kurrizin e dorës së djathtë si për ta cekur, dhe për të provuar ekzistencën në se ishte aty. “Eh !, nuk jep asnjë shenjë për të më bërë burrë. Me turpëroi tmerrësisht. Më lëndoi. Nuk ka asnjë shpresë…Po pse kalohet kështu ? Unë i besova…Unë besova se do të bëhej i gjallë përpara Anës sime. Edhe kur dhashë e mora puthjen e parë, por edhe kur u bëra njësh me të. Po ky nuk reagoi. Nuk dha asnjë shenjë. I besova këtij çasti. Këtij çasti kur duhej të më bënte mashkull, dhe pjesë të jetës e strukturës së saj, por as edhe tani...
Ana përtej priste e pafajshme, krejtësisht e zhveshur dhe e nderur mbi shtrat.
“I trembesha edhe këtij momenti, ndaj edhe ngurova deri tani. Nuk jam më asgjë, për asgjë, pa asnjë funksion. Jam një hiç dhe i padobishëm. As mashkull
- Eja - i tha vajza me një zë të ëmbël e të ngadaltë, - eja…Mos e vono…
Po pse e bëra ? Plotësova një kërkesë të vazhdueshme të prindërve të mi. Po ata nuk më kanë asnjë faj. E ku ta dinin ? Në fund të fundit ky është gëzimi dhe qëllimi i jetës për çdo çift që lidhet në një martesë. Fryti i dashurisë së tyre ta ricikloj jetën për të tjerët. Oh !...Më vjen turp.... Nê fakt, jam një eunuk i pa tredhur, që nuk mund të shërbej më për asnjë gjë
Kjo gjë ishte veçse një ëndërr. Ëndrrat janë për ata që dinë t’i shikojnë.
Ktheu kokën pas. Në shtrat, Ana si një nimfë e sapo dalë prej ujit, qëndronte e heshtur në mes të shtratit bashkëshortor, pa ditur se ç’të thoshte. Trupi i saj i lakuriqtë, i përkorë dhe epshndjellës, i spërkatur me pak reze drite, qe hyri me nxitim nga dritarja, e bëri Marenglenin të ndjehet më keq se asnjëherë.
- Anë, dua që ti të jesh e lumtur!
Nusja e re nuk foli. Mbylli qerpikët sikur të kërkonte ëndrrën, momentin, dhe djalin me të cilin po niste një jetë krejt tjetër. Dhëndëri tërhoqi dy kanatet ngadalë. S’donte të prishte qetësinë dhe intimitetin e atij mjedisi, në atë çast të magjishëm. Flladi tundi perdet e mëndafshta në ngjyrë trëndafili, e shkoi e përkëdheli kofshët e gjoksin e vajzës nuse, që priste të bëhej grua
- Nuk është aq vapë i dashur. Eja! Sezon vjeshte. Fryn. - tha Ana Gjika me një zë të butë, përplot mirësi e me ca sy të qeshur, që Marengleni nuk ia pa më.
Pastaj hoqi sytë për një çast andej nga dritarja e hapur, ku era tashmë gufonte gjithë masën e tyltë. U drodh. Zgjati duart në atë gjysmë errësirë dhome që mbante erë parfum, për të marrë çarçafin e ta hidhte përsipër lakuriqësisë në shtratin e ngrohtë. Në fillim ndjeu një zhurmë të lehtë, diçka si kërcitje të mbytur druri, në çastin ku masa e copës së bardhë i kishte mbuluar kofshët e kolme, e pastaj një trup i errët i u shfaq, ndërsa iu ngjit tej e tej hapësirës së dritares. Ndjeu një “oh !” e trupi u duk sikur fluturoi përtej në flladin e vjeshtës.
Nuk kishte me kohë të mendonte. Maringleni nuk ekzistonte më në dhomë .
Në çast ishte ngritur përgjysmë. Rrëshqiti nga shtrati duke lënë çarçafin që u derdh pa zhurmë në dysheme, dhe shkoi menjëherë tek hapësira e dritares së hapur. Kapi leshrat e hodhi sytë poshtë në asfaltin e lagur. Trupi i burrit të saj, Marenglenit, ishte aty, i shtrirë, i pa lëvizur, i pajetë. Përreth një pellg gjaku. Nën dritën e zbehtë të neonit dalloi disa fletë të zverdhura, si flutura nate, të zbritura nga pemët që ishin përreth, e që vallëzonin e lodronin nën flladin e lagur te vjeshtës mbi qytet. Përreth binin qetësisht pika shiu.
Nxori një zë si buçimë deti. Shqeu sytë e klithi këtë herë në vaj.
- Oh !... I shkreti Marenglen. Ç’po më shohin sytë kështu…?I miri im. Po pse, po pse?…Unë korba…Oh! ç’më gjeti mua të mjerën!
Pastaj ndjeu një gulç brenda kraharorit, që erdhi dhe i mbeti në grykë. Kuptoi se nuk mund që të merrte më frymë. Ra e zalisur mbi dysheme.
…Nga larg vinte sërish tingulli i violinës se Dalipit. Atje po vazhdonte dasma e tjetërkujt. I gëzoheshin që të gjithë.

Bordo, Tetor 2010

GRUAJA ME NALLANE

Ishte shfaqur befas. Asnjë nuk e kishte parë më përpara që të dilte në rrugë. Por ajo, me sa duket kishte vendosur, që të bënte sfiduesen. Herë, me një grusht plaçka që i vendoste në trotuarin, midis segmentit të udhës nga Bashkia deri në kryqëzimin e Cërrikut, herë ashtu e vetme, qëndronte aty. E hajthme, dhe e dobët në trup. Mbante një fustan veror të çelur, ku sipër, kishte veshur një xhup kafe. Ngrinte dy duart lart duke mbajtur dy gishta drejtë, si në ritualin e një valle. I kishte kaluar te 40-ta.
Shumë pak e dinin, se ajo ishte e vetme, dhe se banonte pak më poshtë Selvijave të Namazgjasë. Se nga kishte ardhur aty, asnjë nuk dinte që të të thoshte, qoftë edhe një fjalë të vetme. Të afërm nuk kishte, dhe askush nuk kujdesej për të. Shumë mendonin, që kishte qenë një paciente e psiqiatrikut, por kishte edhe të tjerë që flisnin nën zë se, kishte qenë personazhe në një dramë të madhe, e cila i mori krejt familjen dhe njerezit e dashur të saj. Ndoshta në kohën e monizmit. Ndoshta....
Dikush, që e ndiqte nga trotuari përtej, ndofta për ta ruajtur, se mos... Tregonte në intimitet për njerëzit që ndalonin këmbët, dhe bëheshin kurioz duke parë shfaqien e beftë, mbi trotuarin e mezit të rrugës, " kjo grua, ka ardhur këtu, nga Llixha. Atje, ka banuar më parë "
Pastaj, mbushej me frymë, dhe vështrimin nuk i a ndante Lirisë. Heshtëte për një çast, dhe me një zë gati të fikur, shqiptonte ngadalë
- Duan që ti marrin shtëpinë. Jeton në një dhomë të vetme. Ja, këtu pas farmacisë. Ajo ka gjetur mënyrën për të protestuar.
Por pas tre ditëve, burri nuk u duk më, tek vendi i tij, në trotuar. Nuk dihet ku shkoi. Ndonjë syresh, që bënte ecejakën çdo ditë, aty përballë shkollës me të njëjtin emër, " Toma Kalefi ", si rruga, tha: " që ai burrë, ishte ndonjë i afërm i Lirisë së Llixhave ".
Kështu i mbeti edhe asaj.
Po e vërteta e jetës se gruas, ishte e mbeti për të gjithë, një enigmë, e cila nuk mund që të merrte zgjidhje. Ajo u shfaq aty kur qyteti u armatos i tëri, dhe njerëzit mbylleshin herët nëpër shtëpi. Kur dalja nëpër rrugë, konsiderohej tashmë si një herëzi, ose e shumta, një marrëzi e pashembullt.
Por për Lirinë e Llixhave, rituali ato ditë fillonte që në mëngjez. Aty, pranë farmacisë Nr. 4. Me një trup mesatar, e këmbët zbathur, tërhiqte një palë nallanë prej druri, e të mëdha për këmbën e vogël të saj. Ndalonte në trotuarin e lulishtes, që ndante hapsirën e rrugës, "Toma Kalefi"
- Liri , ik që këndej - i thonte ndonjë kalimtar, me një ndjenjë keqardhje, ndërsa e shihte ashtu, në të ftohtin e mezit të Marsit.
- Përse? - kërkonte që të dinte gruaja e rrugës. - Unë kam të drejtën time. Ashtu, siç ke edhe ti, të drejtën tënde.
I hidhte një vështrim gati përbuzes, e pastaj lëvizte kokën prapa, për ti hedhur me sa duket flokët mbi supet e holla e të varura. Pastaj, në indiference ja niste:
Tarnana e tarnaneeeee
Kemi nis një jetë të re...
-He-e-e.- Qëndronte për një çast, e i drejtohej ndonjë kalimtari, që e ndiqte me kureshtje.- Nuk të pëlqej?
Pastaj kthehej përseri tek kënga.
-E-e-e-e. Hej.
Rrofsh, e qofsh, moj demokraci
Që na fale, kaq shumë, liri
Unë Liria, të përshëndes,
Dal në rrugë, çdo mëngjezzzzz.
Tarnana e tarnaneeee
Kemi nis një jetë të re
Liria pastaj, nxirte edhe një shami, e kërcente duke u rrotulluar me dy gishtat lart, në të njëjtin vend. Hidhte këmbën duke e përkulur mbi gjurin tjetër.
Dukej e vonuar në kohë.
Me sa dukej, këtë lloj teksti, duhej që ta kishte kënduar, shume vite më përpara. Mbase, e kishte mësuar edhe pak dite më parë, aty, e mbyllur në të katër muret e dhomës, ku e kishin sistemuar...
Por ajo, e përsëriste, sikur ta këndonte, në një ditë të shënuar, me një lloj solemniteti. Madje, duke u kujdesur deri në detajet më të vogla, si interpretimi, apo mënyra, se si i hidhte këmbët, në vallen që fillonte dhe mbaronte brenda një metër katrorit. Nallanet e drunjta, kërcisnin nën ritëm, "trak e trak e truk e truk". Po ato e pengonin. At'her Liria, zgjaste duart duke u përkulur pak, dhe hiqte nga këmbët e holla, si të një fëmije, të vetmin mjet që e ndante nga toka.
Sidoqoftë,... gruaja e braktisur, përshëndeste demokracinë...Kjo ishte, edhe filozofia e jetës së saj, këndej e tutje...Kishte zgjedhur kësisoj një mënyre. Mbase, ishte edhe proteste për ditët që po kalonim, e ku mungonte shteti demokratik, të cilin e kishim ëndëruar. Njerëzit vrisnin kaltërsinë e qiellit. Këtë e thoshte Lam Fishnjari, ai çunaku pesëmbëdhjetvjeçar, që banonte pranë ish ambulancës së vjetër. Mbase...
- A do buke?
Liria vazhdonte të këndonte
- A do cigare, ujë? Ç’farë do?
Gruaja jetonte në tjetër botë. Këndonte dhe kërcente, gjithmonë, me dy duart lart.
Lami kthehej, me një tjetër çehrje në fytyrë, e duarbosh. Pa e ndihmuar komshinë e tij, që e kishte mëndjen, në tjetër vend.
Kur dëgjohej kërkëllitja e ndonjë kallashi aty afër, ajo qëndronte për një çast, dhe ulte kokën e trembur. Pastaj, hidhte vështrimin e ndrojtur përreth, e pështynte në trotuar. Kthehej pas e ulej mbi bordurë. Lulet gati të fyshkura. I përkëdhelte me dorë, si një nënë e dhëmbshur, e pastaj ngrihej.
-Mos mi vrisni. Ato janë foshnja, që duhen rrit.
Lirine nuk kishte kush ta ngacmonte. Fëmijet ishin mbyllur që të gjithë nëpër shtëpi. Të rrallë ishin edhe kalimtaret e rastit. Njerëzia përreth, e ndiqte nga dritaret e tyre të mbyllura, duke spostuar paksa perden. Ata mungonin edhe në ballkone. Këto të fundit, nuk ishin hapur, që nga dita kur të gjithë u vërsulen tek depot.
Krasta përtej villte përsëri tym. Tregojnë, se zjarri ende nuk është shuajtur. Gruaja, e rrugës qëndronte aty pa lëvizur. Nuk dihet se kush e merrte, dhe e kthente, atje, në kthinën e saj.
Një herë farmacist Besimi së bashku me dy farmaciste, që e kyçën lokalin e tyre pikërisht në mesdite, shkoi pranë, dhe e mori
E tërhoqi prej krahu, dhe tentoi që ta shoqëroj deri tek trotuari, përballë disa dyqaneve të mbyllur
Liria tundte kokën majtas e djathtas, e lodhur, dhe e heshtur
-Mos doktor...Nuk e jap unë, po nuk mora dashuri. A e di, ç'do me thënë? Pse, ku jemi këtu?
Mëngjezi tjetër ishte më i ftohtë. Liria këtë herë, kishte hedhur kraheve xhupin kafe. Me vete kishte marrë edhe një valixhe të madhe, të dalë boje, prej kartoni, e të grisur në një cep. E hapi me kujdes. Nxori disa ndresa të mbrendëshme gruaje. Kishte dhe fustane, e ndonjë bluzë të hollë. I vendosi në shesh. Ja aty, në pllakat e trotuarit.
Pastaj, sikur të ishte zgjuar befas, i a nisi:
Demokrate, qofsha
Demokrate, dhe jam
Ty kurban, tu bofsha
Më e mira, në Elbasan
Tarnane e tarnana
Lum ky popull, që mezi të ka
Tre kalimtarë që nxitonin, pranë kangjellave të shkollës, ndalen hapin për një moment.
- E ka në terezi ajo - bëri me kokë nga gruaja që këndonte e hidhte vallë, mu aty, në mes të rrugës - Elbasani po digjet, dhe torollakja... - tha me i riu
- Lene të shkretën. Mos e cyt. Kur nuk e ndihmon dot... Ajo, e ka një hall, si gjithë robt’ e gjallë të kësaj dynjaje. Lene e mos e mallko. Hyn në gjynah. Të kam rixha.- foli me i moshuari i burrave.
I treti, futi duart në xhepa dhe lëvizi këmbët, duke i përplasur në trotuar. Ndjeu të ftohtin. " Bërrr ", lëshoi nga buzët e mbyllura, dhe nxitoi të ecë përpara.
- Ec mo-o. Se s'ka lezet. Mos i jepni tjek kësaj pune
Të tjerët e ndoqën pas.
Liria u kollit atje në rrugë. Hoqi xhupin, dhe e palosi në dysh. Pastaj, me solemnitet, e vendosi mbi bordurën e lulishtes, duke u kujdesur që të mos prishte lulet..
Rregulloi flokët, duke i shoqëruar edhe me një lëvizje të trupit. Kishte hapur gishtrinjtë e hollë, të zverdhur, në vend të një krehëri. I ndau flokët ngadalë në mes, e vuri menjëherë buzën në gaz. Sikur të ishte përpara një pasqyre të madhe, dhe krejt të padukshme.
Thonë, se ra murtaja
Mu në akç, të vendit
Thonë, se u prish dynjaja
E lojtën, prej mentit...
Valles, do t’ia marr
Valles, do t’ia them
Ku ka tym, dhe zjarr
Nuk ka, as kuvend
Ndërkohë, dy shitës paisjesh elektroshtepiake që u ishin rrikthyer lokaleve, këtë herë për ti hapur, e morën dhe e futën në një prej tyre. I vunë përpara një reflektor
Gruaja e rrugës dridhej. Kishte ethe. Sytë ishin skuqur. I prunë edhe diçka të ngrohtë. Liria e Llixhës kaloi në konvulsione. Pështyu gjak
Nuk dihet se, si, u gjet aty afër një makinë që ecte e vetme përpjetë rrugës. Ndoshta vinte nga Cërriku. Kishte kohë që nuk lëviznin makinat në këtë zonë. Që nga hapja e depove. E ndalën. Liria në fillim nuk pranoi që të hypte në veturë. Protestoi duke i mbajtur këmbët, jashtë derës. Dikush, u kujtua për valixhen e hapur, dhe rrobat e vendosura në shesh.
Kishte filluar që të vesonte lehtë. Një shi i imët ngriti pluhurin e tokës , e atmosfera aty përreth mbante një erë dheu. Rrëkezat e holla lëpinë vitrinat e pluhurosura, duke lënë gjurmë në të gjithë hapsirën e tyre, të xhamtë..
Liria, së fundi pranoi kur pa që rrobat, të cilat ishin tashmë të lagura, u futën brenda, në valixhe. U mbyllën përsëri. I premtuan se, do ti ruanin aty në dyqan.
Makina iku duke lëshuar nga pas një fjollë të lehtë tymi, dhe, sa të hapësh e të mbyllësh sytë, u gjend tek kthesa e Bashkisë.
Mbi Malin e Vashës filluan shkrepëtimat. Nga larg, në malesitë e Krrabës, vinin jehonat e bubullimave që ndiqnin njëra tjetrën. " Gropa e Tezes " ishte pus.. Pikat e shiut u dendësuan. Selvitë e Namasgjsë, si rrufepritëse legjendare lëviznin majat të cilat kishin mbetur, rrobina rrymash të errërave që vinin, herë nga lindja, e herë nga veriu. Disa laraska të trembura duke krokatur, dolën që andej, dhe zunë vend në strehët e çative të dy rrugicave, aty pranë.
Të nesërmen kur koha u duk se hapi, e një reze dielli përshkoi gjithë sheshin, që në mëngjez, Liria e Llixhës, nuk u pa më në rrugë. Aty, ku qëndronte zakonisht. Një grua që nxitonte për në pallatin pranë, dalloi afër lulishtes në mes të rrugës, dy nallane. U kujtua që ishin të Lirisë së Llixhës. U përkul, dhe i mori në duar. Pastaj, shkoi tek njeri prej dyqaneve që ishte hapur, dhe ja zgjati pronarit të saj.
As të nesërmen Liria nuk u duk më tek vendi i saj...
Një muaj më vonë, kalimtarë të rastit kishin gjetur një kufomë gruaje, pranë Krastës. Dikush u kujtua, dhe tha, se mund që të ishte i Lirisë, por kjo, nuk u konfirmua asnjëherë.
Mjekët thanë, që Liria kishte marrë një të ftohtë të rëndë. Në ambjentet e ftohta të spitalit, ku mungonin bataniet, gjithëçkah ishte tepër e vështirë, që të përballonte,e ta kalonte pa probleme. Ishte e pangrënë dhe anemike. Kronike nga keq ushqyerja. Ushqimi i mungonte vazhdimisht...
Nuk dihet se si u shfaq, dhe si iku ajo grua e dobët dhe e trishtë me nallane, në një kohë që ishte tjetërsuar. Mbase, për të sfiduar ato ditë. Ndofta, për këtë të fundit. Ku i dihet..."trak e truk, trak e truk"...
Qyteti kishte plot halle të tjera...

KTHIMI I BABAIT NE SHTEPI

KTHIMI I BABAIT NE SHTEPI


Avioni i shoqërisë "Lufthasa", që udhëton çdo ditë nga Frankfurti, për në Tiranë dhe anasjelltas, atë pasdite-gri dhjetori, u duk mbi aeroport, si një zog i stërmadh e i lagur. Një zhurmë, që u dëgjua si një gulçimë e mbytur në fund të pistës, bëri që shumë nga të ardhurit, të dilnin nga baret e klubet përreth, për të parë me vëmendje përtej rrethimit e kangjellave. Ndoshta të afërmit që duhej të vinin në këtë linjë të largët, nga veriu i kontinentit. Braçe Feratozi, një mesoburrë e me shtat të lartë atleti, doli nga furgoni blu, që mbante targat e një qyteti pranë kryeqytetit dhe hodhi nxitimthi sytë mbi rripin e betontë, që dukej si një vijë horizonti, e cila e ndante jeshilen e tokës nga e kaltra e qiellit. Pikërisht aty, ku avioni tronditi pistën një çast më parë. Ai kishte pushuar përballë terminalit kryesor dhe të vetëm të këtij aeroporti, i cili në fakt, ngjan si i harruar në mes malesh që e rrethojnë në të katër cepat e horizontit.
Disa njerëz, që nxitonin të dilnin nga barku i mjetit që dukej krejtësisht i alumintë, zor se dalloheshin nga furgoni i Braçes, i parkuar vetëm dy metër larg portës, ku dalin automjetet që lëvizin përbrenda pistës. Një gjysmë orë më vonë me udhëtarët e fundit, që dolën nga godina njëkatëshe e aeroportit, u shfaq edhe Luke Darëzeza së bashku me miken e tij Ulrikë, me të cilën bashkëjetonte në Gjermani. Pëllumb e kishte emrin, por Luke e thërrisnin në fëmijëri. Ashtu dhe i kishte mbetur.
Braçia, që nuk nguroi t’u dalë përpara e t’i përqafonte me mall, pasi shtatë vjet më parë, ishin ndarë me lot në sy, i drejtoi shpejt për tek furgoni i tij që lagej nga një shi i imët, i cili kishte filluar papritmas, nga një qiell që tashmë ishte bërë krejtësisht i plumbt.
-Jemi vonë e do të na zërë nata rrugës. Siç e di mor kushëri, këtu tek ne tani në dhjetor, dita është tepër e shkurtër. Pastaj kemi rrugë, e ata na presin me padurim. M’u lutën që të vinë e t’u presin, por unë i dhashë karar vetë kësaj pune.
-Mirë jemi - tha Lukia. - Kanë mall. Edhe mund të merrje ndonjë.
Ulrikë Fon Setman, 55 vjeçarja nga një qytet i vogël pranë Frankfurtit, pronare e tre butiqeve që e vizitonte për të parën herë vendin e vogël në jug perëndim të Ballkanit, ngriti sytë nga qielli që gjerbonte e buzëqeshi, ndërsa dy burrat bisedonin me zë të lartë, e vazhdonin të sistemonin bagazhet e shumta që kishte sjellë ajo. Plot dhurata për të gjithë pjesëmarrësit e të afërmit e burrit të saj shqiptar, të cilët do t’i njihte për të parën herë, pas martesës prej gjashtë vjetësh me Luke Darëzezën, refugjati që pranoi të ulej në një cep të zemrës së saj, e cila ishte tepër e zhuritur, duke i kthyer dashurinë, që e kishte varrosur së bashku me të "mirin Manfred", burrin, gati 10 vjet më parë. Zakonet e shqiptarëve tani zëre se i njihte mirë, sepse përreth dy muaj me radhë, Lukia i kishte përshkuar fisin e të afërmit me hollësi, jo vetëm familjen e motrës së tij të vetme, e cila kishte tre fëmijë jetimë, pas vdekjes së burrit, dhe që kishte një detyrim moral, por edhe material, ku çdo muaj i postonin rregullisht nga 1000 marka. Ulrika përveç një liste, që e mbante në çantë me emra e adresa, kujtonte me detaje çka kishte paketuar për secilin.
Rruga deri në kryeqytet iu duk se kaloi shpejt, e ajo dalloi nxitimthi edhe një autostradë, që në fakt nuk i pëlqeu. "Ku rrugët e Gjermanisë, e ku këto këtu". Të dy burrat kuvendonin në shqip, dhe ndonjëherë Lukia, nxitonte sikur të ishte kujtuar për ndonjë gjë, pyeste në se i pëlqenin Ulrikës që po e sillte nga veriu i kontinentit, nga ato që kishte parë gjatë rrugës . Qytetin e ndanë mëdyshas e në rrugët nën një shi të imët dhjetori, të përzier me një borë të shkrirë, nuk lëvizte njeri. Tirana iu duk e shpëlarë dhe e çngjyrosur krejtësisht, që në fakt, nuk i bëri ndonjë përshtypje të madhe. Pak më shumë se një orë më vonë furgoni i Braçes hyri në një qytet tjetër. Ajo nuk mundi që ta shihte dhe ta shijonte nga xhami i përparmë i makinës, pasi Lukia e njoftoi se, kishin mbërritur tashmë në qytetin e tij. " Do të kem kohë më vonë ta sodis e ta shëtis këtë qytet, që më ka lindur të dashurin e zemrës sime, Luken " mendoi nxitimthi sa për t’u qetësuar edhe për të mbledhur pak veten, sepse kuptoi që kishte emocione. " Të tjerë njerëz ...tjetër psikologji. Ballkanasit janë popuj me temperament e, në një farë mënyre, të pagdhendur e të pa kulturuar me shoqërinë e sotme njerëzore". Kështu kishte lexuar shumë vite më parë, në atë të rinisë së hershme, në një libër që fliste për gjeografinë e këtyre vendëve. Pastaj mendimi se si do ta prisnin të afërmit e Lukes, pasi ajo kishte tashme 20 vite diferencë..." u duk se morën sërish udhë edhe këtu. Mjaft kishte vrarë mendjen e gjykuar për të tjerët atje në Gjermani, që nga dita që vendosën të vijnë për një vizitë në Shqipëri, së bashku me Luken e saj, të cilin e donte dhe e nderonte shumë.
Furgoni qendroi tek hyrja e një pallati, diku në lagjen veriore të qytetit, dhe Ulrika gati sa nuk përplasi kokën në xham, pasi Braçia ndaloi shpejt e pa kujtuar. Një fëmijë i vogël që e kishte ndjekur makinën në metrat e fundit para derës së hyrjes, gati sa nuk mbeti viktimë poshtë rrotave. Lukia ndjeu që t’i njomeshin sytë, e ashtu në një moment disekuilibëri aty në furgon, gjeti rastin të fshinte një pikë loti, që po e tradhtonte në cepin e syrit të majtë. Disa gra që dolën menjëherë përpara, larguan fëmijët e vegjël, që u mblodhën si trumcakë tek dera e makinës. Braçia lëvizi dorezën dhe dera u hap. Një çamarok me flokë mbi veshë nxitoi të futej brenda dhe t’i hidhej në krahë Luke Darëzezës, duke lëshuar një piskamë " babë, mor babë..." U shkreh në vaj. Të tjerët bënë zhurmë. Dhe ndonjë prej grave që kishte dalë për të pritur mysafirët nga Gjermania, mbuloi fytyrën me dy shuplakat e duarve. Nisi që të qajë me fjalë, për kurbetin e kohën që i ndau njerëzit, si kokrrat e orizit të hedhura në shkretëtirë. Fjalët prekëse të gruas, që kishte qëndruar në mes të shkalleve dhe që më tepër, dukej se dridhej e rrotullonte kokën me një zë, që dilte nga thellësia e kraharorit, bënë që të lëshohej në tokë e zalisur, pikërisht ajo qe, Luke Darezeza e kishte prezantuar përpara gjermankës, si motrën e tij. Një fëmijë tjetër, rreth 10 vjeç, u lëshua sipër saj duke qarë e lebetitur. Dy burra, që zbriten vërtik shkallët, komshinj me sa duket, së bashku me Braçe Feratozin, ndërhynë për të qetësuar gjendjen. Dikush tha që "malli të bën hatanë". "Kjo botë kështu u bë...kashtë e koqe"
Në shtëpinë e motrës, pak çaste më vonë, Lukia u ndje disi më mirë. Edhe gruaja nga gjermania, e cila pasi pyeti nëse i kishte marrë rregullisht çdo muaj markat, dhe se a mund të përballohej jeta në vend, duke premtuar se do ta rriste përsëri kuotën, u duk se ishte çliruar tashmë nga ajo ngarkesë e lartë emocionale, që i kishte nisur që në Gjermani. Njerëzit përreth po i pëlqenin, ndonëse nuk kuptonte asgjë nga ato që dëgjonte. Ndërsa të tjerët ishin bërë më gazmorë e të shpenguar në komunikim, pikërisht kunata, motra e Lukes, e cila mbante pranë tre fëmijët që Ulrikës iu dukën të bukur, si yje, qëndronte tashmë tre hapa larg, e heshtur dhe e pafjalë. Ndjehej sikur nuk ishte aty. Sikur nuk ishte ajo që u zalis një çast më parë. Ajo po bluante në kokë diçka që mbetej pa thënë, ndonëse në mes të gjithë njerëzve të shtëpisë, kishin nisur shakatë dhe kujtimet e gëzuara që, me sa dukej, ishin harruar e mbetur pas disa vite. Ndofta që para ikjes së Lukes.
Braçe Feratozi, që kishte edhe frenat e shtëpisë në dorë për momentin, kërkoi që të sapoardhurit të qetësoheshin, pasi kishin bërë rrugë të gjatë, por edhe se pas dy apo tre orëve do të fillonte edhe darka e pritjes. U duk se fjala e tij zuri vend. Ndonjë i largët e dy komshinj u ngritën në këmbë, për t’ia lënë fjalën grave, që do të përgatisnin tavolinën e mbrëmjes. Lukia dhe gjermania bënë shpejt nga një dush dhe lodhja u iku si me magji. Në mes të njerëzve të shumtë, ku ndjehej një atmosfere gëzimi dhe plot urime për kthimin e Lukes pas shtatë viteve, nga "ai i shkrete kurbet që të bluan edhe kockat e trupit", Zana, nëna e tre fëmijëve që i ngatërroheshin nëpër kraharor refugjatit të ardhur nga Gjermania, dukej si e tjetërsuar. Mome Sala, një plakë, tek të 70 – at, komshi një kat më lart, e çfajqsoi tek dy gra të tjera të ardhura rishtas nga tre kate më sipër .
-E ka nga malli për Luken. Nuk është lehtë të rritesh tre fëmijë. Dhe kur se? Në këtë kohë që nuk ke ku të lidhesh koqen e kripës. Punë jo. Lekë jo. Qeveri hiç. Ah! e mjera, zëre se rrojmë e zëre se nuk rrojmë. Si u katandisëm kështu të gjithë."
Aty nga ora 20, Braçe Feratosi dha urdhër që të shtrohej darka, dhe njerëzit e ftuar zunë vendet pa fjalë. Dy kushërinj të Lukes, që kishin mbërritur në momentin e fundit por që ishin planifikuar më parë, tre komshinj me të cilët Zana ndante të mirat dhe të këqijat e kësaj jete, për të rritur tre fëmijët pa burrë, çifti Feratozi dhe një shok fëmijërie i Lukes, që kishte mbërritur në shtëpi në mesditë për të pritur refugjatin nga Gjermania me një kitare, e cila duhej ta ndizte me tepër atmosferën. Kjo ishte e gjithë gjindja në tavolinën familjare të mbrëmjes. Bëheshin gati një duzinë e gjysmë. Njerëz donte ajo mbrëmje.
Sidoqoftë, darka dhe mbrëmja shkoi si më mirë s’ka, plot hare e këngë, por edhe me mall për kurbetlliun Luke, që mbeti asaj Europe. Fëmija si fëmija, here uleshin në karrike, e herë zinin rradhën për t'u ulur në prehrin e Luke Darëzezës. Ky i përkëdhelte në flokë pasi i puthte me mall kudo në fytyrë. Gjermanka nxirrte herë pas here karamele e çokollata nga çanta, të cilën e mbante pas vetes, për të qerasur ata që i quante si nipërit e burit të saj, Luke Darëzeza. Nga ora 22.00 një prej komshijve, Momë Xheku, nuk u përmbajt dot, e pasi uli kokën në tavolinë, filloi të qajë me dënesë për fëmijët që po rriteshin jetimë me baba gjallë. Kjo skenë preku edhe tre persona të tjerë nga të ardhurit, dhe darka e gëzimi, u duk se po rrokullisej tëposhtë. Ndoshta mund të kthehej në një vaj të vërtetë. Situatën e mori në dorë shoku i Lukes, kitarexhiu, i cili me një zë basi nisi një nga serenatat korçare, " jam, jam i mirë , s'jam, s'jam i mirë, dhe në jam i mirë, jam për veten time. O-o-ooooh." Pas atij zëri pasoi një çast më vonë një heshtje tronditëse. Të darkuarit nuk e menduan se pikërisht në këtë çast kritik mund të niste një këngë. Kuptuan se ishin hutuar, e pasi kitarexhiu kaloi në rreshtin e dytë të këngës korçare, filluan ta ndiqnin dalëngadalë. Në fillim sa për ti shkuar pas avazit, por kur kaluan në rrefren, të gjithë u intonuan e filluan ta shoqërojnë serenatën, edhe me të përplasurit e duarve sipas ritmit.
Kur u duk se ç'do gjë shkoi në vendin e vet, dhe asnjë më nuk e kishte mendjen tek psherëtima, e lotët e komshijes atje në cep të tavolinës, nëna e tre fëmijve Zana, u ngrit e heshtur pa zhurmë nga tavolina, dhe u fut në një prej dhomave, duke lënë pas një dridhje të lehtë të supeve e dy duart që mbuluan fytyrën, pikërisht përpara se ta hap derën. Kjo i ra në sy vetë Ulrikës, e cila ishte padyshim, kryemiku i kësaj mbrëmje mes shqiptarësh. Pa rënë në sy te të tjerëve, me gju poshtë tavolinës preku të shoqin si për ta kujtuar se, pikërisht ai duhej ta qetësonte Zanën që braktisi e përlotur tryezën e mbrëmjes. Lukia, që dukej se ishte përhumbur i tëri pas rrjedhës që po mernin ngjarjet atë moment, nuk e kuptoi sinjalin e gruas së tij gjermane.
- Shko qetësoje Zanën, motrën tënde - i tha në gjuhën e saj.
Refugjati u dha menjëherë tek dera e dhomës, por Zana u kthye sërish. Ishte aty në mes. Në fytyrë kuptohej një njollë që kishte përskuqur cipën e hollë, e cila zinte pak më shumë se mollëzat e faqeve, ballin e buzët, që në fakt dukeshin të mavijosura. Mbase i kishte krijuar shtrëngimi i dhëmbëve, që kërkonin të mbanin ndoshta një duf, i cili ziente përbrenda kraharorit, për të mos shpërthyer në atë tavolinë gëzimi për të ardhurit. Ndërkohë, kitarexhiu që e kishte përfunduar këngën, filloi sërish me një zë basi, "të rashë pas moj të rrashë pas, rrugës kur shkoje për në gjimnaz". Me shenjë u kërkoi të darkuarve për ta ndjekur përsëri nga pas. Lukia u trondit. Pamja që u shfaq vetëm një hap larg tij i u duk e përçudnuar. Portreti i Zanës, ishte i paparë ndonjëherë, dhe krejtësisht shpërfytyrues. Nuk mund që ta besonte. Kuptoi që gruaja me të cilin kishte lindur tre fëmijë, dhe vajzës së ëndrrave rinore, të cilën e kishte marë në shtëpi pa lejen e prindërve të saj, dukej se vuante shumë për të. Për hir të dashurisë me Luken kishte ndejtur 5 vjet pa folur me prindërit, por pastaj, mëria nuk zgjati aq shumë pasi tre vjet me vonë, Zanës i vdiq babai në një aksident në uzinën e qytetit. Nëna si nëna, kishte kapërcyer pragun e derës, ndonëse vëllezërit nuk e pranuan vajzën për ta qarë babain e saj, pasi ai e kishte lënë vetë amanet për të mos e kapur drasën e arkivolit, vajza e tij e vetme qe i kishte ikur nga shtëpia atë natë, pa ja dëgjuar fjalën. E gjitha kjo skenë i kaloi Luke Darëzesës përpara syve në disa fragmente sekonde. Provoi të zgjasë dorën drejt saj me dhimbje e shpirt të lenduar. Kuptoi se kishte bërë budallallëkun më të madh të jetës së tij, me mbritjen në Shqipëri pas 7 vjetësh, në krah të një gruaje tjetër të huaj, që e paraqiti përpara të afërmëve, si padronen e mikeshën e tij. Ajo telefonate në mes të Tetorit e kishte tronditur së tepërmi. E kishte bërë ndoshta për të parën herë në jetë të derdhë lotët si fëmijë, kur dëgjoi që të tre fëmijët e tij nga kabina telefonike, ti luteshin që të vinte sa “për ti kapur vetëm një herë në qafë”. Pastaj le të kthehej përsëri.
Shtyu derën ngadalë e ndjeu një dhimbje në kraharor. Zana tani ishte shtrirë në një prej shtretërve të fëmijve. Qante me dënesë përmbys. Fustani i mbrëmjes ishte zhubravitur. Lukia e mbylli derën e i u afrua ngadalë. Zana që e ndjeu praninë e tij, ktheu kokën nga ana e murit e vazhdonte të derdhte lot hidhërimi. Lukia i vuri dorën ngadalë në sup, por Zana lëvizi për ta kundërshtuar .
- Largohu, largohu...
Zëri u duk se doli i çjerë, si një gurgullimë nga kraharori që ulej e ngrihej pa pushim. Psherëtiu thellë e pastaj mblodhi gjunjtë përpara, e vendosi kokën midis dy pëllëmbëve. Duart u njomën nga rrëketë e lotëve që rridhnin pa pushim. Tek dera u dha Braçe Feratozi që e tërhoqi Luken, i cili qendronte si i ngurosur para krevatit të fëmijve të tij.
- Braçe të lutem më ler një herë vetëm, pasi siç e sheh, Zana nuk është mirë. Mbase ajo ka nevoje një çast për mua - tha Lukia, e tentoi që të largojë duart e kushuririt të tij, që qendronte vetëm dy pëllëmbë larg. I dha të kuptonte se duhej që të dilte nga dhoma.
- Në këtë moment nuk është mirë. Tavolina është bosh . Atje u presin. Jeni zotët e shtëpisë. – tha tjetri, sikur donte që të justifikonte këtë herë, prezencën e tij të papritur aty mes tyre
Lukia, nuk donte që të tjerët të kuptonin të fshehtën e vendosur disa vjet më parë, midis tij e Zanës, pak kohë më pas kur mbriti në Gjermani. Tentoi të shkëputej nga kushëriri. Shkoi pranë gruas që vazhdonte të qante përmbys me dënesë.
- Braçe, po u drejtohem përsëri, të lutem . Më le për një çast vetëm me Zanën.
- O-o-ou-u-u. Do të keni kohë për në krevat. Atje diskutoni e nxirni mallin për njeri tjetrin. Luke, po të pret pronaria. Dhe nuk është mirë kështu siç bëni ju.
Në zërin e Braçes dallohej lehtë një dozë humori, që me sa dukej e bënte për të nxjerrë çiftin nga ajo gjendje, të cilën e shprehte vetëm me një, "nuk është mirë"
- Hajde kokë. Ç'farë flas unë, e ku e ke hallin ti. - tha Lukia që kishte filluar të ndronte edhe tonin. - Ngrihu moj, mjaft qave. Mirë e ka Braçia. Nuk është momenti tani për lotë e psherëtima. Të kanë ardhur gjithë ata njerëz.
Braçia që dukej sheshit që i u bë qejfi nga fjalët e kushuririt rrefugjat, i hodhi dorën në qafë atij, e tha i lumtur
- Kam thënë unë. Je king fare.
Tjetri doli dhe mbylli derën. Dhoma dukej e ftohtë dhe e lagësht si lotët e një gruaje të ve. Zana vazhdonte që të dëneste, e herë pas herë në ndonjë çast, bënte ofshama gruaje, që të këpusnin shpirtin. Heshtin fjalët në zgjim tingujsh.
- Mos bëj kështu – tha Luke Darzeza. Të kemi sjellë para sa të të mos të dhemb më koka. Çohu dhe rregulloi shtratin e gjumit asaj.
Pastaj, i ktheu supet Zanës pa e ditur në se, duhej që të hidhte hapin tashmë drejt derës. I pavendosur qendroi disa sekonda. Lukes i u dukën se ishin sa për shtatë vite të tërë.
-Jo, jo, kurrë. – klithi në çast gruaja dhe u ngrit në këmbë. Shtrëngonte fort dy grushta që dridheshin nga një konvulsion i brendshëm. Flokët i kishin zënë gjysmën e fytyrës, e vareshin poshtë si thekna të shpërfillura. - Nuk do ta bëj. Mos të të gënjejë mendja. Ti rregulloj shtratin një tjetre që të shkoj e të flej me burin tim, me babanë e kalamajve të mij?. Këtë nuk mund që ta bëj asnjë femër, dhe grua në botë. Deri këtu, jo. E papërballueshme. Shporre. Shporre po të them, shtrigën që të ka mbërthyer për gryke, e të mban peng. Nuk më duhen paratë e saj që mbajnë erë parfume shtretërish, ku fle me burra të grabitur, të cilët nga pas kanë një familje, fëmijë, e një jetë të tërë të lënë përgjysmë. Shporre… dhe ktheu tek fëmijtë e tu, tek mua, që më ke lënë këtu si një qyqe të vetme, pa ditur se si do të jetë e nesërmja. Për ca para të qelbura…të cilat nuk mund që të të mbushin zbazësinë, që të le mungesa e burrit. A e di se çdo të thotë kjo për një femër ?
Luke Darzeza u kthye tek Zana.
- Po ne e kishim bërë një marëveshje. Nuk mund që të qendroja atje pa asnjë dekument, ilegal dhe i paemërt. Bashkë kishim vendosur që një ditë kjo histori të mbaronte. At’here kur unë, të kisha marrë të drejtën e qendrimit dhe nënshtetësinë, dhe të kisha siguruar një të ardhme për të gjithë ju, të cilët u pres si dita që pret lindjen e diellit në agim. Ky ka qenë një sekret midis ne të dy, të cilin, ata atje, jasht kësaj dere nuk e dinë, dhe nuk kanë për ta mësuar, asnjëherë.
- Jo, kurrë, mos u bëftë. Shporre atë kuçkë gjermane, Shporre…Mos ta marr e ta hedh poshtë nga dritarje – ulëriu Zana, ndërsa qante me dënesë.
Lukia, nuk dinte se ç’të thoshte. Nuk ishte i gatshëm që të merrte asnjë vendim, atë çast. Shfryu duke lëshuar një vërshëllime të lehtë mes buzëve, si i besdisur nga ato që po dëgjonte nga shoqia e tij e jetës.
Ajo dridhej e lëkundej si një gjethe e zverdhur vjeshte përpara se të preke tokën. Luke Darzezës iu duk në çast se fytyra e saj u nxi si një thëngjill i pashuar mirë. Sytë të dalë vendi, të zmadhuar e kokërdhoke, rrotulloheshin duke ekspozuar të bardhën e tyre. Gruaja befas i u sul atij, e gishjtrinjtë e mbledhur ia vendosi në fytyrë. Pastaj i tërhoqi poshtë me nxitim, duke lënë me pas vraga të kuqe e të mavijosura, në të gjithë pamjen e saj. Burrit i u duk sikur i kaloi një vetëtimë përpara syve, që e verboi të gjithë. Lëshoi një « oh ! » dhe në çast u përkul nga dhimbja. I digjte gjithçkah. Mendoi se fytyra i u ndez flakë
Ndërkohë u hap dera, dhe aty u shfaqën përnjeherësh tre persona nga të tavolinës, dy kushurrinj e një prej grave të tyre
- Ç’keni ?- pyeti Braçe Feratozi.
- Pse bërtisni ? Gjithë bisedat tuaja dëgjohen tek ne. Gjermanka është e shqetësuar. Nuk po e mban më vendi. Të tjerët presin që të ktheheni, ashtu si burrë e grua qe jeni. Mallin mos e ktheni në ulërima.
Po Zana vazhdonte që të thërriste, e të lëshonte fjalë e rrokje të pakuptimta, duke lënguar e mallkuar fatin e saj të mbrapsht. Gruaja që posa hyri e kapi në kraharor. E mbërtheu, por Zana ishte kthyer si një bishë që nuk mund ta ndalje dot. I vendosi thojtë. Tjetra largoi për një çast fytyrën, edhe pse dukej e mbaruar tashmë puna, por nuk e lëshoi.
Luke Darzeza u drejtua, dhe të pranishmit panë që fytyra e tij ishte e tjetërsuar, e fryrë dhe me rremba gjaku. Nuk foli. U kthye nga dera në përpjekje për të dalë, por aty u gjendën menjëherë dy fëmijët e tij.
- Babi, - tha më i vogli dhe hapi krahët për ti u hedhur në qafë. Dukej se ngashërente dhe ishte gati që të shpërthente në vaj, por Lukia nuk reagoi. Beri sikur nuk e pa. E haroi. Dhe kaloi pragun me kokën të ulur, për të shkuar deri tek banjua. Donte që të mos e shikonin ata të tavolinës, por kjo nuk do të ndodhte ashtu.
Ulrika u ngrit nxitimthi, e shqeu sytë. Vuri gishtat e thojtë në gojë, dhe klithi duke lëshuar një thirrmë
- Luuuuuukkk
U dëgjua zhurma e një sendi që ra poshtë tavolinës, dhe një tingull që vibroi në atë hapsirë dhomë memece. Ishte kitara. Gruaja komshije përballë kitaristit vuri dorën mbi ballë. Një burrë nxitoi që të ndihte Ulrikën, e cila qendronte në këmbë si një pikëçuditëse, dhe e pafjalë, pas kësaj. Ajo u lëshua në duart e tjetrit si e zalisur. Dy karrike u rrëzuan njëherazi, pasi njerëzit që ishin ulur mbi to, u çuan shpejt. Brenda një minute e gjithë darka ishte kthyer në një kaos të vërtetë. Pas pak, Braçia nxori nga banja Luken që kishte lagur komplet kokën, me një peshqir të hedhur në supe, dhe që nuk kishte mundur që ta fshinte dot të tërë. Nga brenda dhomës vinte ende një ulurimë gruaje, që i kërkonte Zanës të « përmblidhte vehten », dhe se i kishte ardhur buri si, « një div e një yll i vërtetë »
- Po ç’bëhet këtu – tha kitaristi duke vënë dorën në ballë. - Eshtë koha për këngë. Të gëzohemi që të gjithë se ka ardhur trau i shtëpisë, shoku dhe miku ynë Luke, nga emigracioni, nga veriu i Europës .
U kuptua menjëherë që nuk ia kishte ngenë njeri këtij artisti, që qëndronte si një qiri në këmbë, në tavolinën e zbrazur nga darkëtarët.
Gjermankën nuk kishin vend ku ta vinin. Karikja e saj ishte rrëzuar përmbys mbi dy karriket e tjera. Në momentin që e pa Luken, tentoi që të rringrihej sërish, por nuk e mbajtën këmbët. U dorëzua komplet në krahët e njeriut që e mbante nga pas, ashtu gjysëm e shtrirë. Bëri ncq-ncq-ncq e dha ulërimën në gjuhën e saj
- Çna gjeti-i-i…Mos i duhen para? I thuaj motrës që i kemi sjellë dhjetëmijë marka dhuratë, por edhe se do, ti a rrisim kuotën mujore, deri në njëmijë e pesëqind. Të mos i dhemb më koka. Të mos e ndjejë as mungesën e burrit të vdekur.
Braçe Feratozi që nuk e kuptoi aspak se ç’tha pronaria e Lukes, i tha kushuririt :
- Bëj detyrën e burrit. Qetëso gruan, por edhe këtë gjermankën që bën si një sorrë e lagur. Eja që të mblidhemi që të gjithë në tryezë.
Pastaj Feratozi u nis drejt tavolinës, e cila ishte e zbrazët nga të ftuarit, dhe pjatat ende të tejmbushura me asortimentet e një pritje malli
Po kur u mendua se gjithçkah do të normalizohej, e darka do të rrifillonte pikërisht aty ku kishte ngecur disa çaste më parë, në derën e dhomës u shfaq Zana. Dukej e plakur, e hequr, dhe e shprishur brenda pak minutash. Ishte transformuar në një bishë të vërtetë. Të tjerët që ishin në dhomë ngrinë. Ashtu siç ishin. Nuk lëvizën veçse kthyen kokat andej nga ishte shfaqur ajo. Pa mundur që të shprehnin asgjë. Luke Darëzeza ishte midis derës dhe tavolinës. I heshtur e me kokë të ulur, sikur kërkonte që të fshihte pikërisht fytyrën e përçudnuar, e të gërvishtur si me thonj maceje, ku dalloheshin qartë hematoma e rrëkeza gjaku gjysëm të shplara.
- Grifshë. Fare e keqe. Ngriu e dil nga jeta ime. Mos ma shkatërro atë. Shporru nga vatra e fëmijve të mij, të cilët nuk mund që ti joshësh e gënjesh dot. As edhe me para. Shporru përpara se të të mbys me këto thonjë e duar të pafajshme. Larg nga kjo shtëpi. Larg…
- Zana, moj motër, qetësohu – tha sërish gruaja e Braçes në gjermanisht.
Tjetra i hodhi sytë e ato i u duken gri, e pa nuancë jete, si të një magjistrice të vërtetë. Por Ulrika që qendronte vetë në këmbë, tani shtrembëroi fytyrën si për të thënë se “Nuk po të marr vesh se ç’far flet “. U duk se në çast ra një heshtje , por në fakt ishte e gënjeshtërt. Zana u duk se u sul përpara po Braçia e ndaloi në momentin e fundit. E kapi për krahësh dhe e shtrëngoi fort.
- Shporruuuuuuuu që taniiiiiiiiiiii. Ç’pret. Jashtë – tregoi derën e zonja e shtëpisë. Djali i vogël që i u afrua menjëherë nënës së tij, mblodhi shuk letrën që vizatonte një çast më parë, dhe e hodhi me zemerim drejt gjermankës, pa thënë dot asnjë fjalë.
- Eja ! – tha gjermanisht që atje tej Lukia, duke i u drejtuar Ulrikë Fon Setman, dhe shkoi që ta marrë. I largoi kariken nga pas dhe e tërhoqi drejt vetes. Asnjë nuk foli. Asnjë nuk reagoi. Madje edhe Zana që qante nën zë duke mallkuar fatin e saj.
Në heshtje Luk Darzeza e Ulrika dolën në koridor. Veshën palltot të varura në portmonto. Dhoma ishte tashmë si një skenë e ngrirë në celuloid ku nuk ndjehej lëvizja.
- I thuaj Braçe, atij që ka braktisur shtëpinë, ta lejë zuskën jasht e të kthehet tek fëmijët e tij.
- Ajo është e huaj. Duhet që ta çoj në një hotel. Eshtë grua, nuk mund që të lihet jasht fillikat. – tha tjetri e ngriti supet pa ditur se ç’mund që të bënte më
Lukia kishte dalë me gjermankën në obor, përpara pallatit. Binte një borë gjysëm e shkrirë. Kitaristi si të ishte zgjuar në çast, u duk sikur u shkund. U kthye nga Zana dhe Braçe Feratozi, e tha :
- Po dal. Do ti shoqëroj deri në një hotel këtu afër. Nuk duhen lënë vetëm.
Asnjë nuk foli. Asnje nuk i tha në se ishte mirë apo i keq ky veprim i menjëhershëm. Tjetri doli ne koridor dhe rrëmbeu paldesyne gri, e lëvizi portën e daljes që ishte e pambyllur.
Pas kësaj gratë që ishin aty ngritën tavolinën e pangrënë. Rregulluan e sistemuan shpejt dhomën, ndërsa Zana qendronte gjysëm e zalisur mbi një kolltuk të dalë boje, aty në këndin e djathtë, pa komunikuar me njeri
- Ku iku babai? – pyeti djali i madh. Por atij nuk i dha përgjigje njeri.
I vogli në çast filloi që të qajë
- Unë e dua babain. E kam xhan. Ai është babi im
I qetësuan. U thanë se babai i tyre do të kthehej shpejt, që atë natë. Do të flinte me ta, e të gjithë do të shuanin mallin e gjatë të emigracionit. Ai nuk do tu mungonte më mes tyre. Ky argument i bëri të vegjëlit të besonin e të prisnin deri në mëngjez, kthimin e Luke Darzezës në gjirin e familjes.
Braçia dhe e shoqia atë natë e kaluan aty. Asnjë nuk vuri gjumë në sy. As edhe të vegjlit. Zana nuk lëvizi nga kolltuku. E shpërfytyruar, ngashërente herë pas here, sikur donte që ti mbushte mëndjen vetes se tashmë e keqia kishte kaluar. Shpresonte në një kthim të normalitetit familjar…duke mallkuar gjermankën, e cila do të kishte ditën e çastet e fundit të atij pengu, që i kishte bërë babait të fëmijve të saj
Pritja zgjati deri aty nga ora nëntë e mëngjezit. Pritej që të vinte Lukia.
Por ai nuk po jepte asnjë shenjë jete. Braçia doli e mori mikrobuzin e tij, e u fut në rrugën e ngushtë të lagjes, bri pallateve me tulla silikate të ndërtuara që nga fundi i viteve 60 te.
Kur shkuan me kitaristin në hotelin që i kishte sistemuar mbrëmë, mësuan se gjermanka dhe Lukia, kishin dalë ende pa gdhirë në sheshin e mikrobuzëve që bënin rrugën e kryeqytetit
- Lukia mbrëmë nuk ma zuri në gojë këtë largim të menjëhershëm – tha njeriu që i kishte shoqëruar në mesnatë, - por ai medeomos që sot duhet që ta ketë përcjellë Ulrikën për në Rinas, dhe do ti duhet që të kthehet. Nuk mund që të rrije gjithë jetën në emigracion. Eshtë e kuptueshme kjo. Ta haj dreqi, të vjen pak ligsht se si ndodhi ajo me Zanën. Një depresion i akumuluar dhe që shpërtheu nga dashuria për të shoqin, e mungesa shumë e gjatë e tij në familje. Eshtë grua e urtë, por ja që malli i patreguar të tret e të shkatëron plotësisht, duke të çuar në një disekujlibër të vërtetë mendor. Qofshin me aq.
Por Braçe Feratozi vendosi në çast.
- Do të shkoj ta gjej e ta marr në Rinas.
Fiku cigaren me këpucë mbi asfalt dhe hypi në makinën e tij. Të 70 kilometrat deri atje, i bëri sikur jetonte tjetër botë. Sillte dhe rrisillte ndër mend skenat e mbrëmshme, dhe i dukeshin krejtësisht të pakuptimta. Pa asnjë shkak. I vinte keq që ishte fyer pronaria e kushiririt të tij. Kur i solli i u duk fisnike. I kishte dalë në krah Zanës për ta qetësuar, sepse e kuptonte gjendjen e rënduar psikologjike të saj, pas asaj mungese të gjatë të Lukës.
Kur erdhi pranë aerodromit ishte pothuajse mesditë. Nga larg mbi qiell dalloi konturet e një avioni që dukej si një zog migracioni, dhe që mori kursin për në veri të kryeqytetit. Zbriti poshtë dhe shkoi të kontrollonte dy a tre lokalet e baret përreth, se mos ishin në pritje aty. Nuk kishte shumë njerëz e udhëtarë në atë orë, pastaj mori drejt portalit të një godine të sheshtë. Në një pemë të zhveshur dalloi një gjethe të zverdhur vjeshte që luante me dimrin. Në zyrën e informacionit i thanë se Lukia e gjermania, sapo kishin fluturuar me linjën drejt Frankfurtit. Sipas tyre, për pasagjerët kishte qenë një kthim i shpejtë, e i detyruar.
Braçe Feratozi doli jashtë i pafjalë, e me një pezm në zemër. Tentoi të ndezë cigaren, por ajo nuk mori zjarr. Hodhi me inat poshtë në asfalt fijen e djegur.
- Si iku ky njeri, e la fëmijë, grua, shtëpi, e katandi ? pyeti veten.
Pështyu pastaj cigaren, si diçka të padëshërueshme, dhe pa asnjë vlerë. E mblodhi brenda pëllëmbës së tij për ta hedhur tek koshi i plehrave, dhe bëri instiktivisht një hap. Qëndroi një çast dhe hodhi vështrimin lart. Iu duk se qielli kishte mbetur si një pikturë e papërfunduar

Paris: Mars 2010

KRUSHQIT NUK BEJNE PAQE…

Lam Kukunja iku përsëri. Këtë herë i prishur në fytyrë, i vrarë dhe i heshtur. Dilo Jagodina, xhaxhai im, i vuri llozin derës së oborit dhe u kthye midis nesh i pafjalë. Që prej më shumë se dy orësh ishim ulur në disa karrike në mes të koridorit të madh të shtëpisë së xhaxhait, ku dielli i mesditës nuk na ndriçonte më. Kishim qenë pjesë e një delegacioni që ishte vënë përballë palës tjetër e ardhur nga kryeqyteti, në të vetmin hotel turizmi në qytetin tonë. Do të pritej fjala për një fejesë që dukej se nuk do të bëhej më. I kishte të pakta shpresat. Lami, që në këtë rast bënte ndërmjetësin midis krushqish, kishte sjellë një çast më parë një gjysëm rrefuzimi që vinte nga pala e dhëndërit. Këtë, ne nuk e kishim kuptuar as edhe kur u ndamë pas një takimi që zgjati dy orë në sallën e bufesë së lokalit. Ishte një ambjent shumë miqësor, dhe gjasat tregonin se gjithçkah ishte e vendosur, se do të ishim vërtetë krushq pas kësaj, miq, si një shtëpi e vetme. Do të na lidhte çifti, Nora kushurira ime dhe Shpati, djali i vetëm i shokut Nuri që ishte njeri i fuqishëm në shtet e në parti, atje në Tiranë. Xhaxhain nuk e mbante vendi. Gëzohej si një fëmij. Po fluturoj i tha babait tim që ka zënë shtratin nga një herie diskale. Do të më japësh në këmbë tënde tët bir, Fredin, që do të vijë në atë parje.
E gjitha kjo histori kishte zënë fill këtu e dy javë më parë. Propozimin për ta lidhur këtë krushqi e solli Lami në familjen e xhaxhait tim. Punonte si shef furnizimi në ndërmarjen ku drejtonte Dilo Jagodina, dhe me nënën e Shpatit, e gruan e shokut Nuri, kishin qenë fqinjë e shokë fëmijërie, në një qytet të vogël, pranë nesh. Fillimish, e kishte biseduar me xhaxhain këtë punë, se Nora i pëlqente si vajzë Lam Kukunjës. E njihte qysh të vogël sepse vinte shpesh në familjen Jagodina të xhaxhait. Pastaj, ishte ngulur tek familja e shokut Nuri, tre a katër herë këto ditë, se puna e çonte shpesh në kryeqytet. Ishte si i shtëpisë atje. Ashtu si Norën tonë njihte edhe Shpatin, që pas universitetit po bënte një kurs dipllomacie për jashtë shtetit. Ishte rast i mirë për të dy. Kushurira ime studjonte në Tiranë për akitekturë, por për këtë rast Shpatin as qe e njihte, dhe as qe e kishte parë ndonjeherë. Më kishte thënë se, nuk kishte ndonjë ide për të.
Pària ishte lënë për këtë të djelë. Familja e Shpatit kishte mbritur në qytetin tonë me autobuzin e linjës. Kishin ngulur këmbë që në fillim se takimi mund që të organizohej në turizmin e qyetit, dhe se ardhja në shtëpi i jepte momentit nje dimension krejt tjetër. Do të konsiderohej vetëm si një kafe mes miqsh, por që do të shërbente edhe si një parje për çiftin, por edhe si njohje për ne që do të ishim krushq…
Tek xhaxha Dilua kisha mbritur në mëngjez. Dukej se më prisnin me ngut, pasi unë isha njeriu i fundit që e plotësoja dërgesën. Të tjerët ishin të veshur e prisnin që të gjithë në sallon. Bëheshim shtatë vete. Përfaqsoja babain. Xhaxhai kishte marrë edhe djalin e vogël, një gjimnazist në vitin e fundit, daja i kandidates për nuse, ndërsa Lam Kukunja, shkesi i kësaj ceremonie do të na bashkëngjitej afër turizmit. Atje ishte lënë për tu takuar. Përpara se të futeshim në sallë.
- Dëgjo këtu ti moj, – tha xhaxha Dilo, e u kthye nga e shoqia që kontrollonte për të fundit herë këpucët me taka përpara se të dilte nga shtëpia, - kujdes aty. Mos fol. Se kur fillon ti nuk përmbahesh më. I lëshon me breshëri si fishekë kallashnikovi ato fjalë. Nuk ka nge njeri që të dëgjoj ty. Mo na prezanto keq me ata që do ti bëjmë krushq, e pjesë e shtêpisë sonë, se unë e kam një emër në këtë qytet, dhe çoç më dinë. Dëgjove? Dëgjova thuaj.
- Mirë, o Dilo . Kur ta shohësh qe e kaloj masën, më shkel këmbën. E kuptoj vetë pastaj unë. Gjë që rregullohet kjo punë – tha e shoqia, me një ndjenjë pafajsie e sinqeriteti njëkohësisht, ashtu siç bëjnë fëmijët e vegjël kur i zë në gabim. Siç dukej ajo e vuante këtë huq. Ves i vjetër ky që nga vajzëria e largët. E dinte edhe lagjia këtë. Xhaxhai im nuk kishte mundur që t’i a hiqte asnjëherë për më shumë se dy dekada e gjysëm martese.
- He mër Lush, tha pastaj kryetari i dërgesës sonë, kunatit të tij, si për ti thënë, “ e kam mirë apo jo? “
Tjetri qeshi dhe tundi kokën në shenjë aprovimi të fjalëve të xhaxhait.
- Nuk besoj se do të vejë puna deri aty, o kunat
-Hajt pra nisemi dhe me krah të lehta. Na qoftë e hahirit kjo punë, dhe me trashëgime.
Rrugës së oborit për të dalë tek porta e shtëpisë, Meli, gruaja e xhaxhait, këputi një gjethe portokalle dhe e futi menjëherë në xhep.
-Ta kemi për fat, se ka edhe aromë – tha ajo, e nxitoi që të arrinte të shoqin që me hapa të shpejta po i drejtohej portës.
Vërtetë, që bahçja kundërmonte erë portokalli. Kishin çelur lulet e ndonjë syth që jeshilonte sikur ta bënte me sy në degët e përkulura të rrugicës që të nxirrte nga shtëpia
Nora, vajza kandidate për martese u vu në krahun tim të djathtë. E heshtur dhe e qetë, e paksa e përhumbur ajo hidhte hapat ngadalë, sikur të ishte në një tjetër botë. Rrugën e bëmë në heshtje. Në krye të grupit xhaxhai im Dilo Jagodina, bisedonte me kunatin që nuk e hiqte cigaren të futur midis dy gishtash të dorës së majtë. Ne të tjerët çapiteshim dy e nga dy. Femrat nënë e bijë i kishim vënë në mes, dhe unë me tim kushuri, Tanin, herë pas here diskutonim për kohën qe nuk po mbante, por edhe për sportin, ekipin e qytetit tonë që pretendonte të shpallej kampion.
Ishim të parët në « Hotel Turistik ». Këtë na e tha Lam Kukunja, shkesi ynë. Pala tjetër do të mbrinte nga kryeqytetit, nga çasti në çast. Aty para nesh do të qëndronte edhe autobuzi i linjës së mëngjezit. Xha Dyli shkoi menjëherë brenda për të takuar drejtorin që e kishte edhe një nga miqtê e tij më të mire në qytet. Kishin punuar bashkë për shume kohë që nga rinia e tyre. Atij i kishte ngarkuar edhe detyrën per rezervimin dhe shërbimin e asaj pritje. Me sa duket që gjithçkah ishte gati aty brenda sepse xhaxhai doli shpejt e gjithë shend. Rregulloi edhe një herë kollarin e buzëqeshi menjëherë. Mbas nesh ishin shfaqur krushqit. Ngjitên shkallët si në një ceremoni solemne, dhe shtrënguan duart me ne. Pastaj i ftuam brenda e zumë vend shpejt në tavolinat që ishin shtruar për ne në aneksin e veçantë të lokalit. Unë e dija se aty priteshin gjithmonë autoritetet që vizitoni shpesh qytetin tonë industrial, ndaj më dukej se ishim tej të privilegjuar. Xha Dilua i rregullonte mirë këto punë.
Pas një bisede për kohën dhe prillin që sillte prej shumë vitesh shi, u shkëmbyen edhe cigaret. Lushi, daja i Norës, e kishte merak këtë punë. Dhe u duk se çdo gjë shkoi mirë. Lam Kukunja hyri drejt e në temë. U fol për qëllimin dhe shkakun e asaj pritje. Pashë që të dy u skuqën. Mirë kjo e jona, Nora, por edhe Shpati mu duk si një çupë e ndrojtur. Kishte mbaruar edhe diplomaci. Mbase ishte tip që nuk mund t’u a prishte prindërve, sepse me sa po shikoja, shoku Nuri, dukej krejtësisht i plotfuqishëm aty në kampin e krushqëve të sapoardhur.
- Kam një propozim – tha Lushi, pasi biseda kishte prekur qëllimin e atij takimi. – Shpati dhe Nora janë sebeçijtë këtu mes nesh. Atyre u takon që të vendosin për fatin e vet. Unë mendoj, për shkak se ata nuk janë njohur më parë me njëri tjetrin, le të dalin jashtë këtij ambjenti, e të bëjnë një xhiro, apo të shkojnë në një lokal tjetër dhe të bisedojnë. Kanë nevojë që të dinë dëshirat dhe opinionet për jetën në çift, por edhe problemet që do t’u takojnë atyre më vonë. Hë, si thoni ?
U vendos një heshtje në fillim që Melihaja, gruaja e xhaxhait tentoi që ta prishë menjëherë. Pastaj u duk sikur ndroi mend, dhe nuk tha asgjë. Unë e mora me mënd që Dilo Jagodina i kishte shkelur këmbën poshtë tavolinës, sipas marrëveshjes që kishim bërë në shtëpi përpara se të dilnim tek porta.
- Jo, nuk ka asgjë të keqe, tha njeriu që do të bëhej krushk tek ne jagodinat. Kjo është normale, madje edhe e domosdoshme për dy të rrinj që duan të lidhin jetën në martesë. Këtë propozim mund që ta bënim edhe ne. Natyrisht, që ndjehem mirë se jemi dy familje krejtësisht të emancipuara dhe me partishmëri.
Nuk e di në se ky propozim ishte biseduar më përpara ndërmjet xha Dilos dhe kunatit të tij, por xhaxhai pas fjalës së Nuriut, u ngrit menjëherë në këmbë, e largoi karriken sikur do ta merrte fjalën si drejtor ndërmarje.
- Hë, ç’prisni, - u tha dy të rrinjve, - Mirë u tha këtu, jeni ju ata që do të vendosni për jetën tuaj. Ne të gjithë presim veçse fjalën, dhe do të rrespektojmë vendimin që do të merni ju, apo jo ? – tha duke u drejtuar nga ne, sikur të kërkonte edhe aprovimin tonë.
Ishte i qeshur dhe i çlirët, ashtu siç e shihja sa herë kishte ndonjë gëzim të papërmbajtur përmbrenda. Ai shpesh herë kalonte krejt papritur nga një gjendje e tillë gëzimi në të kundërt të saj. Im atë thoshte se i vëllai ishte një tip sanguin në karakter. E donte, por edhe e qortonte shumë si vëlla më i madh. Dy ishin. Një motër e vogël u kishte vdekur shumë e re, pa mbushur të pesëmbëdhjete pranverat.
Ndërsa Shpati dhe Nora dolën jashtë nga salla, tek ne biseda filloi që të bëhej larg kornizave të një takimi krushqie të posa njohur. Për të gjitha u fol në atë tryezë miqsh, deri tek gatimet tradicionale ku Meli, gruaja e xhaxhait tim shkëlqeu në disa receta ëmbëlsirash. Këtë herë foli gjatë pa e vrarê mëndjen se si e kishte këshilluar i shoqi përpara se tê niseshim për këtë krushqi. Por edhe ambjenti ishte bërë shumë miqsor dhe i dashur aq sa shumëkush mund që të mendonte se ne tashmë ishim një familje e vetme, madje edhe e gëzuar dhe e lumtur. Vetëm në një çast kuptova se diçka nuk shkonte tek nëna e dhëndërit tonë të ardhshem. Ajo menjëherë u prish në fytyrë dhe u ndje e besdisur. Tërhoqi pak nga pas karriken dhe u mbështet pastaj tek ajo duke qëndruar krejtësisht indiferente, sikur të mos ishte e pranishme më mes nesh. Kjo nuk u ra në sy të tjerëve që po ngrenin gotat të shkujdesur sikur të ishin njohur prej vitesh.
Kandidatët për martesë u kthyen pas një ore e ca. Dukeshin të qetë edhe pse të heshtur. Zunë vendet ngadalë dhe kur u duk se mbaruan edhe zhurmat e karrikeve që lëvizën në atë sallë të madhe e pa njeri, Nuriu, babai i Shpatit, kërkoi që të ngriheshim sepse « ora po kalonte » dhe se, duhej që të kthehshin një orë e më parë në Tiranë me autobuzin e pasdites. Xhaxhai i ftoi që të drekoseshin tek ne me « atë që do të na ndodhej në shtëpi », pavarsisht se si do të shkonte rrjedha e kësaj, dhe fati i dy të rrinjve, nga vendimi që do të marrin ata pas këtij takimi » Ndërkohë që burrat po jepnin deklarata për fundin e takimit, dy gratë kërkonin vështrimet e të rrinjve si për të zbuluar diçka në se ishte paravendosur ndonjë hap drejt bashkimit.
Nora hodhi një vështrim gati të përhumbur pa shprehur dot asgjë, dhe pastaj uli kokën me nje lloj ndrojtje ku ndjehej më shumë emocion se sa kishte në fillim kur u nisëm nga shtëpia. Shpati ishte më i qeshur dhe më i shpenguar. Dukej se i kishte pëlqyer Nora jonë. Nuk e di pse m’u krijua përshtypja në atë çast se, ai mezi priste që të ndahej me ne, dhe të jepte kumtin e tij përpara prindërve. E ëma u prish në fytyrë. Mua m’u duk shenjë e keqe kjo. Nuriu që kishte kapur vështrimin e të birit u çel përsëri.
- Po, do të kemi kohë përsëri, o Dilo Jagodina, të piqemi e të flasim, mbase si krushq të vërtetë. Me sa duket do te kemi lajme të mira nga dy të rrinjtë. Unë flas gjithmonë për palën tonë, nga ana juaj, nuk di se çfarë të them. Sidoqoftë, brenda këtyre ditëve, një javë e shumta dy, ne do të nxjerrim fjalë. Gjithmonë me Lamin që në këtë rast ka edhe pozicionin e shkesit mes nesh. Dhe tani, o krushku, Dilaver, na hap udhë, se na duhet që të shkojmë. Ti e di që unë mund që të merrja edhe veturën time, por shteti dhe partia nuk ma kanë dhënë atë për punë personale e familjare…Po vjen ora e autobuzit të linjës.
Kuptova se ai e kishte marrë mesazhin nga i biri i tij, dhe ndjehej i gëzuar. Shtrënguam duart jashtë, poshtë shkallëve dhe u ndamë si krushq. Rrugën e kthimit për në shtëpi e bëmë si dasmorë. Unë me Lushin dhe Tanin u vumë në krye. Pas, vinin xha Dilua dhe e shoqia, me Norën në mes. Ajo po tregonte detaje nga takimi vetëm për vetëm me Shpatin. Që të gjitha gjasat ishin se kishin rënë të dy në një mendje.
Kishim pirë menjëherë rakinë sapo mbritëm në shtëpi. Hëngrëm edhe nga një llokum. Na qerasi Meli e cila ishte në qiellin e shtatë. Lushi, i vëllai, e uroi i pari :
- Hajde, të na trashëgohen moj motër, edhe ti kunat. Shyqyr që i a arritët kësaj dite. Tani në kokë të Dritanit. Gëzime paçi përherë.
Pastaj, kërkoi Norën që ishte në dhomën e saj. E motra i tha se po zhvishej. Ishte e lodhur nga gjith ai tension për këtë ngjarje.Xhaxhai menjëherë porositi që të na nxirrnin pak meze, pastaj të shtrohej edhe buka.
Kur ishin vendosur pjata e mezeve përpara nesh, trokiti porta e oborit. Xha Dilua u ngrit i pari, dhe bëri me shenjë se do ta hapte ai. Ne të tjerët vumë gotat në buzë.
Pi, - më tha Lushi – mos bëj naze, se tani e ke rradhën e ti. Pse kështu do tu lemë ne, që të bridhni si sarahojt ? Ka lezet kur ke një shok apo shoqe jete në krah. Jeta ka më kuptim. Dëgjo mua ti…
Ishte bërë menjëherë fjalaman i madh ky kunat i xhaxhait tim. Ndoshta nga gëzimi
për të mbesën. I kishte të vegjël fëmijtë e tij. Dritani vetëm një hap larg meje i mbështetur në karrike qeshte si fëmijë. Nora që kishte dalë nga dhoma e saj dukej e vrarë në fytyrë. Na tha një « u bëftë mirë » dhe iku menjëherë. Lushi pyeti me sy të motrën.
- Lere, se ka qarë. E ka nga gëzimi. Vajzë e re është mo-o-o. Mezi e nxora nga dhoma. Thuaj, shyqyr që vendosën të dy. I kishte thënë ai : unë nga ana ime jam dakort. Do tu them edhe atyre të shtëpisë. Kishin folur gjatë mo-o-o. Ç’farë kishin e nuk kishin për ti thënë njeri tjetrit.I dhanë karar kësaj pune. Tani të shikoj mësimet se ai i ka mbaruar e pastaj te fillojnë jetên si dy pëllumba në kuvli.
Xha Dilua u vonua. Këtë e ndjemë të gjithë. Kur u duk se na u sos edhe durimi, ai hyri në dhomë i pafjalë. Ishte i tjetërsuan në fytyrë ku dallohej një lodhje e tension i brendshëm. Nuk na tha gjë. Zuri vend ngadalë në karrike dhe fërkoi me dorën e majtë ballin e djirsur në heshtje.
- Kush ishte – pyeti Melihaja
Ne të tjerët nuk folëm. U duk se aty nuk merrte frymë njeri. Ajo kishte qendruar pezull midis nesh. Gruaja e xhaxhait m’u shfaq si një pikëpyetje. Lushi fshinte buzët me një pecetë të sapovënë në tavolinën tonë. Dritani kishte ulur vështrimin në suprinë. Nora ishte shfaqur tek dera e dhomës së sajsi një statujë e ngrirë, e veshur me një palë bizhame gri e me lule. Vështrimi i saj nuk shprehte asgjë. Dilo Jagodina kërkoi një gotë ujë. Unë dallova buzët e tij të thara që lëvizën përsëri për të thënë diçka tjetër por që nuk u tha. Ujin e piu me një frymë.
- Diçka nuk ka shkuar pas kthimit tonë në shtëpi – tha xhaxhai me një zë gati të shuar e të ngjyrosur. - Kanë tjetër mendim, por që do e thonë pas ca ditësh, si e qysh. Pra, gjërat kanë marrë një kthesë të çuditshme. Këto mi tha Lami. E nisa përsëri dhe e pres.
- Po ku janë ata tani ? – pyeti Lushi që u rehatua duke vënë këmbë mbi këmbë.
- E ç’rëndësi ka kjo ? – tha xhaxhai
- Nuk është aspak serioze – foli Lushi e kroi zërin sikur do të deklamonte ndonjë gjë
- S’kanë asgjë për vajzën. Kështu i kishin thënë Lamit.
Xhaxhai kërkoi të ngrihej nga karrikja. Fryu bulçitë e tundi kokën mosbesues. U gjet menjë herë në kembë duke i u larguar tryezës sonë, pijeve e mezeve sikur donte të tregonte se nuk kishte të bënte më me ato. Lëvizi pastaj gishtrijtë për ti thënë të shoqes që ti hiqte nga tavolina.
- Tu shtroj bukën, Dilo ? – pyeti Meli që nuk dinte se çfarë të bënte në ato çaste.
- Farmak a ke ? Atë gjej e na e ve përpara – tha xhaxhai me një zë që tregonte përbrenda inatin e tij në rritje.
Nga dhoma pranë erdhi dënesa e Norës. Meli shkoi menjëherë atje. Mua më erdhi keq për të, por edhe inat. Një vajzë kaq e mirë sa ajo, e zgjuar dhe e pamshme të mos ishte e zonja që ta gjente dhe ta zgjidhte vetë shokun e jetës së saj ? E kishte lënë fatin në duart e të tjerëve. Në kryeqytet ishte, në universitet mes dhjetra e qindra të rrinjve. Po kishte shkuar dhe kishte ulur kokën pa guxuar që ti shikonte të tjerët në sy. Për të ekzistonin veçse mësimet.
Alushi ndezi cigaren. E thithi fortë pastaj lëshoi tymin pjesë-pjesë sikur të kërkonte që të luante me atë. Në fakt nuk ishte aq indiferent sa dukej sepse i thirri të motrës që nuk lëvizte në gjysëm errsirën e dhomës së Norës, pranë shtratit të saj. Ajo nuk i u përgjigj. Mbase gjykoi e mendoi se nuk kishte hallin e tij tani.
- Fole si shumë sot. Nuk të rrihet ty. Të njof mirë unë, të njof. Ndryshe biseduam këtu dhe ndryshe bëre atje. Sikur kishim shkuar që të tregoje se na qenkeshe amvisë e mirë.
- Pse flet kështu ti Lushi – tha Meli që doli me nxitim nga mezi i dhomës ku ishte. Unë për vete qeshë në rregull. Dilua nuk më bëri shenjë. Aaa, në fillim po, pastaj hiç. Ndaj vazhdova që të llafosesha.
Xhaxhai e pa drejt e në sy. U nxi në fytyrë. Mblodhi buzët që këtë herë mu duk se i kishte më të thata, e tha
- Po pse moj, kujt i a paskam shkelur këmbën duke i a bërë copë, krushkës ? Unë plasa, shkel e ti hiç, unë shkel e ti llap. Ndaj nuk na paske pushuar, por ke ligjëruar si të ka dash kokra e qejfit ? Oh, oh, oh, ç’na ke bërë. Pse s’thua ti moj që na ke nxjerrë bojën. Qenkam prezantuar si vagabond, hor, e ku ta di unë. E ku se ? përpara krushqisë. Kësaj çi thonë..
Lushi u ngrit e iku pa filluar stuhia. E dinte mirë se çdo të vinte pas. I njihte që të dy.
Ishte inatçi i madh xhaxhai im. Nuk kishte shok të dytë tek ne jagodinat, një fis që i kalojmë dyzet e ca shtëpi. E pashë ashtu në këmbë dhe sytë mu dukën se i nxorrën xixa. U nxi. U bë sterë. Mblodhi përsëri buzët dhe rrotulloi sytë për të gjetur gruan e tij që ishte rikthyer tashmë në dhomën ku vazhdonte të qante Nora me dënesë.
- Po pse moj, pse ? Oh ! – bëri pastaj si një njeri që do të ikte nga tê gjallët e kësaj bote.
Xha Dilua dukej se po mbushej në kraharor.
Tani i doli menjëherë të atit përpara dhe ngriti dy shuplakat përpjetë.
- Mos baba, për hatrin tim – tha e ngashëreu në çast.
Pashë që i shkëlqeu një vijë loti që kishte rrëshqitur në faqen e majtë.
- Meliha, - thirri Dilo Jagodina, me një zë si një buçimë deti, - Meliha. E shoh që po të ha.
U ndjeva keq në ato momente. Nuk dija se ç’të bëja. Kisha mbetur në mes, aty para tavolinës së zbrazur, e pa njerëz.
Jashtë binte porta. E dëgjuam dhe gjithçkah ndali në vend, si sekuencat e një filmi që kishte mbetur në ingranazhet e aparatit, pa mundur që reflektonte në perden e bardhë të kinemasë. Vrapoi Dritani për atje.
Trak, trak, trak…

ARIU I VOGEL

Kështu ishte Sif Jani i Shpatit. Një goxha burrë i mbushur dhe i gjatë, me pëllëmbë sa të një putre ariu të rritur. Ky Sifi na jetonte në një masiv turistik afër Elbasanit. Pas shtëpisë së tij fillonte një pyll i madh me dru halor. Kishte aty edhe lisa e disa dushqe të vjetër më poshtë ai pyll. Kishte ky Sifi një nip e një mbesë me të vogël. Së bashku me Marien, gjyshen e tyre, kujdesej për ta si një prind i vërtetë. I biri, Veniamini ishte refugjat në Itali, që prej disa vitesh. Kishte bërë dokumentet për bashkim familjar dhe priste dita ditës lejen nga ambasada. Por jetesa ishte vështirësuar. Të gjithë jetonin me të ardhurat që vinin nga përtej detit. Toka e mbjellë rreth shtëpisë bënte pak zarzavate e prodhime stine. Kohën tjetër Sifi e kalonte në pyll. Atë e njihte mire. I dinte çdo dhëmbë e dhëmballë. Shkonte për gjueti me të cilët siguronte pak mish kafshësh të egra. Po shtëpia nuk mbahej me ato. Bëheshin pesë frymë.
Një ditë prej ditësh mori me vete edhe Stefanin. Nipi i lutej vazhdimisht, por Sifi e konsideronte këtë " punë me rrezik ". Bëri si bëri dhe nuk i a prishi atij. U nisen gjysh e nip herët. Ai me arme gjahu në krah dhe i vogli me një shkop në dorë. Ecën nëpër monopate. Pastaj ngjitu në një kodër e zbrit në një lirishtë. Kështu bënë deri afër drekës. Ishin përballë një shkëmbi. As njëqind metër larg. Sifi bëri me shenjë që të ndalonin.
-Është me rrezik - tha Sifi ngadalë për nipin 10 vjeçar. - Atje tej, në shpellën që duket që këtu, jeton një arushë me këlyshin e saj. Ai është shumë i vogël. Ka ardhur në jetë vetëm dy javë më parë. Mezi lëviz. E ëma del për ushqim këtu rrotull dhe kthehet shpejt. I jep që të pijë. Pastaj del sërish. Kështu bën deri sa vjen nata.
-Gjysh, a nuk e marrim në shtëpi që edhe ta rrisim? - pyeti krejt papritur vogëlushi.
Sifi e pa drejt e në sy nipin. Nuk dha përgjigje. Hodhi hapin e zbriti më poshtë duke rregulluar armën në sup.
- Të lutem gjysh, ma plotëso këtë dëshirë.
Sifi qëndroi përsëri, dhe përsëri e pa drejt e në sy Stefanin.
- Është me rrezik o nipçe. Arusha na shqyen që të dy. Bishë. Nuk mund që ti a marrësh këlyshin asaj. Ajo duhet që të jetë këtej rrotull. Ne duhet që të lëvizim, në se nuk duam që të përballemi me atë.
Nipi uli sytë. Zbriti edhe ai duke hedhur me kujdes hapat e vegjël. Sifi e kapi përdore dhe nxituan deri sa u futën në një lirishte, që ngrihej përtej një kodrine të butë. Në shtëpi u kthyen pasdite vonë. Për ariun dhe arushin e vogël, nuk u fol më.
Stefani rinte dhe ndihmonte nënën, me tre dhi e një grusht delesh që mbanin në vathë, aty në fund të shtëpisë. I kishin për qumësht, dhe për të bërë pak djathë, gjalpë e kos. Sifi ishte gjithmonë mysafir i pyllit.
Dhjetë ditë më vonë Stefani kishte ditëlindjen. U duk se të gjithë e kishin harruar. Atë të shtunë në mëngjes, Gjyshi tha se ," po zbriste në qytet ". Fani mendoi. "Ah! sikur të më binte ndonjë dhuratë ". Kishte marrë delet e dhitë, dhe kishte zbritur në Fushkuqe. Kështu quhej ai vend poshtë qytezës atje mbi male. Aty vinin edhe moshatarë të tjerë. Ishte fundjavë, dhe fëmijët rrëmbeheshin edhe pas ndonjë topi. Në mbrëmje djali i vogël e mblodhi bagëtinë dhe e futi në vathën e tij. Ndërsa mbylli lesën, përpara i u shfaq një arush i vogël që mezi e mbanin këmbët. Në një çast qëndroi. Nuk mund që tu besonte syve. Pastaj... pastaj e mori në duar. Kafsha e gjorë dridhej. Dukej se kishte ftohtë. Lëvizte turirin e vogël me sytë gjysmë të mbyllur. Tek dera e shtëpisë u shfaq Sifi.
-Gjysh, gjysh, klithi Fani - dhe vrapoi me arushin e vogël në duar. E ngriti pak lart sikur donte që ti a tregonte. Ndjehej tepër i lumtur
- Është dhuratë - tha Sif Jani. - E bleva në qytet
Por Fani nuk i zuri besë fjalëve të gjyshit. Ai e kuptoi se ky arush ishte marrë në strofullën e arushës, atje përtej pyllit. " Gjyshi ka rrezikuar. Këtë e ka bërë për mua ". Asnjëherë nuk e pyeti më që prej asaj dite se, si e kishte marrë arushin e vogël. Por edhe Sifi nuk shkeli më në pyll. As që u largua edhe nga shtëpia. Menjëherë kafshës së vogël i u afrua qumësht, madje edhe një biberon fëmijësh që kishte mbetur prej vitesh, kur ishte e vogël Saveta. Pas një muaj, vetë Stefani përgatiste përshesh me qumësht në një pjatë të thellë, dhe i a vinte përpara arushit. Në fillim ky i bëri disa naze, por pastaj e lëpinte shpejt e shpejt, duke mos lënë asgjë aty. Atëherë, Fani i jepte për të dytën herë, dhe përsëri... deri sa ngopej. Në muajin e katërt arushi hodhi trup e u bë si i shtëpisë.
Një gjuetar, mik i Sif Janit që kaloi natën aty, tregoi se "arrusha nënë ka vuajtur shumë. E ka kërkuar krijesën e saj kudo. Në pyll vetëm britmat e saj dëgjoje. Të këpuste shpirtin. E thërriste fëmijën e saj ashtu siç bëjnë nënat tona. Kërkonte gjurmët por Sifi si gjuetar i vjetër i ka humbur ato. Duhet që të këtë kaluar ujëra përpara se ta sillte në shtëpi. Veçse aty humbasin ato."
Stefani nuk e harroi këtë. Madje edhe në ëndërr i shfaqej arrusha nënë, ndërsa krijesa e saj rritej çdo ditë.. Ishte bërë si një mik e shok i mirë për të vegjlit e asaj shtëpie, por edhe për më të mëdhenjtë. Gjithë ditën sillej nëpër shtëpi e luante brenda oborrit.
Kjo lloj " lumturie " nuk do të zgjaste shumë. Nga Italia sapo erdhën edhe dokumentet e bashkimit familjar. Ambasada italiane lajmëronte se, duhej që të paraqiteshin atje për të marrë edhe vizat, të gjithë familjarisht.
Po me arushin çdo të bëhej?.
- E kërkon një miku im poshtë në qytet - tha një natë Sif Jani. Atë mbrëmje nuk foli me njeri për arushin e vogël. Fani vuri hall. Mendjen tek arushi e kishte. Nuk hëngri as drekë e as darkë. Ashtu ra për të fjetur. Por gjumi nuk e zuri deri në agim. Rrotullohej nëpër shtrat. Sifi e shikonte por nuk i fliste. E kuptonte se nipi po vuante. " Ai duhej që të merrte një vendim. I përkiste atij sepse ai e kishte kërkuar arushin. Ishte kujdesur për atë si për vëllanë më të vogël."
Kaloi dhe ajo ditë, kaloi dhe një tjetër. Tashmë në Tiranë, ishte marrë edhe viza në ambasadën italiane, madje ishte planifikuar edhe orari i tragetit që do ti çonte drejt e në Ankona. Aty afër punonte edhe babai i Fanit, Veniamini. Vogëlushi ende nuk kishte vendosur se ç'do të bëhej me arushin. Sifi ishte bërë vuv. Mirë që do ti ikte nipi, nusja dhe vajza e vogël, por edhe arushi do ti mungonte këtë herë. Ishin mësuar që të gjithë në shtëpi me kafshën e pyllit.
- Gjysh - tha Fani në mbrëmje. - po sikur ta lemë të lirë. Të shkoj tek nëna e tij. Me duket se ne kemi bërë gabim që e morëm prej saj. Këtu ai i ka pasur gjithë të mirat, dhe ne kemi menduar se nuk i ka munguar asgjë, por nënën nuk i a kemi zëvendësuar.
Sif Jani i heshtur i vendosi nipit pëllëmbën mbi kaçurrelat e zeza.
- Po.... e kemi ndarë. Mbase nuk duhet që të bënim kështu..
Në mbrëmje erdhi përsëri gjuetari si mysafir.
- Kam gjetur një treg për arushin tuaj. Janë një grup ciganësh atje poshtë buzë qytetit, dhe më thanë se e blejnë sa të kërkosh ti. Kjo është mirë për ju, se edhe hiqni shpenzimet e biletave për në Itali, por edhe ndonjë lek për pleqtë tepron, - i u drejtua Sifit miku.
- Jo - bërtiti Fani që ishte aty pranë.- Edhe sikur të mos shkonim në Itali, ne duhet që ta kthejmë arushin tek nëna e tij.
Sifi e mori djalin në kraharor dhe e shtrëngoi duke i a puthur këtë herë kaçurelat. I vogli ndjeu që ishte penduar. I u duk se kishte ndërhyrë pa të drejtë në jetën e kafshës së vogël të pyllit. Të nesërmen, gjysh e nip morën arushin e u futen në pyll. Nuk ishin afruar as edhe në qendër të masivit të blertë, kur përpara u shfaq nëna arushe. E kishte ndjerë erën e krijesës së saj që shumë larg dhe kishte dalë përpara. Ishin përballë. Arusha lëshoi një britmë gëzimi e u ngrit në këmbë. U duk se ishte dy metro e lartë. Hapi gojën si një shpellë e vërtetë dhe hungëriu.
- Mos lëviz - i tha Sifi të nipit, dhe u përkul që të zgjidhte arushin e vogël, që ende nuk po reagonte. Nuk e mendonin se do të dilte përpara kaq shpejt arusha e pyllit. Po ajo tani priste vetëm disa hapa përpara tyre, duke mos i a ndarë sytë vogëlushit të saj. I dërgonte mesazhe mikluese, por ai në indiferencë të plotë edhe pse i lirë, tashmë nuk bënte përpara. Në një moment u ngatërrua në këmbët e Fanit sikur kërkonte përkëdheljen e fundit nga ai. Kur u duk se po mungonte kjo, ngriti putrat e vogla dhe i vendosi në gjoksin e tij. Mbështeti kokën e madhe në kraharor e pastaj lëshoi një klithmë të butë. Fani dalloi lot në sytë e kafshës, por nuk guxoi që ta përkëdhelte mikun e tij. Atje tej priste nëna arushë. Dukej sikur i lutej që të kthehej sa më parë në gjirin e saj. Vogëlushi pastaj hoqi putrat nga kraharori i Fanit e zbriti poshtë. Tundi kokën në një moment, dhe u nis për tek nëna e tij.
Rrugës së kthimit për në shtëpi, Fani u ndje keq. I hipi një ngashërim fëmije përpara lesës së oborrit. Pastaj u ul aty e qau me dënesë. Gjyshja dhe nëna e tij nxituan që ti dalin përpara. Ishin të merakosura. Por Sif Jani u a bëri me shenjë që të qëndronin aty.
- Ai ka nevojë për këtë moment - tha plaku ndërsa hoqi këpucët qetësisht, dhe u fut brenda në shtëpi, si një njeri që i ka kryer të gjitha detyrat e ditës. Pas supit, nga qielli i rimtë, filluan të pikojnë pikat e para të shiut.

M I S H K A

Mishka Svjetllovi, atë prag pranvere, ishte emigranti i parë që kishte kërkuar azil politik, në qytetin e vogël buzë sharontës. Tridhjetë vjeçari nga Rusia, ishte shfaqur që nga fillimi i viteve 90 – të, për të parën herë në Paris, e punonjësit e "Franc Terë Azil" aty, e kishin nisur me një pusullë në dorë për në Anguelemë. Me një trup, që nuk e kalonte mesataren, dhe fytyrë të skuqur, ku mezi dalloheshin dy sy gri të futur brenda një guacke, e qerpikëve të zbardhur poshtë flokëve të verdha, që i mbulojnë ballin e sheshtë, moskoviti u duk për banorët e paktë të atij qyteti, si një alien i vërtetë, që e meriton një vëmëndje, jo të papërfillshme. Ndonëse indiferentë, anguelemasit treguan interes për të sapoardhurin. Lëruan një dhomë pranë Bashkisë së qytetit fillimisht, dhe shumë shpejt i gjetën një hyrje me katër dhoma, plot ajër e dritë, në një lagje pranë periferisë. Tre shoqata bamirëse ja mobiluan brenda ditës, me të gjitha orenditë krejt të reja, duke i marrë nga magazinat tregtare të qytetit. I dorëzuan dhe çelësat, në ditën e tretë të mbritjes në Anguelemë, duke i thënë " Rri me shëndet në shtëpinë tënde. E meriton, sepse ke braktisur sheshin e një lufte të padrejtë, ku të kishte dërguar vetë shteti yt "
Historia e Mishkes, shëtiti shumë shpejt në familjet e qytetit, që të kujton nga arkitektura Beratin tonë të njëmbienjë dritareve. Moskoviti kishte mbaruar shkëlqyeshëm shkollën e pilotazhit, në Akademine Ushtarake të kryeqytetit rus, dhe madje, kishte punuar për disa kohë si pilot në avionët qeveritarë, kjo për shkak të aftësive, por edhe të një garancie politike, pasi vetë Mishka Svjetllovi, ishte i biri i gjeneralit Svjetllov në pension, dikur përfaqësues i lartë në Traktatin e Varshavës. Por një ditë marsi, e kishin thirrur në Ministrinë e Mbrojtjes, dhe i kishin thënë: " Kemi nevoje për ty. Do të pilotosh avionin bombardues me të rëndë luftarak, për disa seanca, në Ceçeni. Ti duhet të kuptosh, që në këto momente luhet emri i rusisë, nënës sonë të dashur, nga një çetë bastardësh, që nuk e di se ç'kërkon në të vërtetë. Kanë masakruar, e vazhdojnë mbi njerëzit tanë të pafajshëm, që jetojnë prej dhjetra vjetësh atje. Na duhet patriotizmi yt. Sot është ora e rusisë..."
Mishka në fakt nuk tha, po, por as dhe jo, duke mos i a prishur shefave. Të nesërmen e çuan në një aerodrom ushtarak, në periferi të Moskës, dhe i dhanë në dorëzim makinën fluturuese të rëndë, luftarake. Aty e priste edhe ndihmësi i tij, një djalosh më i ri në moshë, që kishte ardhur në kryeqytetin rus, nga tajgat e Siberisë. Një qytet i vogël përballë ngushticës së Beringut, që nga tiparet zor se e dalloje, nga vetë eskimezët e veriut. Ajo ditë i u duk moskivitit krejt ndryshe nga të tjerat. Kuptoi, se për të, po niste kështu një periudhë tjetër në jetën e tij.
Kafenetë ku kalonte mbrëmjet në shumicën e rasteve, nuk i a merrnin paratë që i a jepte " Assedik -u" çdo muaj, dhe që rrotulloheshin aty tek tremijë frangat. Kjo shumë, për një beqar siç ishte Mishka, delte e tepronte për një jetë normale, pasi edhe ata të ndihmës, i siguronin disa para të thata të tjera, që moskoviti, të mos e ndjente veten ngushtë, në atë qytet të vogël buzë sharontës, ujëshumë. Piloti rus, ishte kryetema e bisedave të paktën për një vit, deri sa aty, u shfaq një kërkues tjetër azili, këtë herë nga Angola e Afrikës. Kishte punuar ashtu siç thoshte, në administratën e lartë të atij shteti. Sidoqoftë, Mishka u kishte hyrë në zemër anguelemasve, dhe Veronika, bija e vetme e Ana Marisë, së vesë së ish kryetarit të bashkisë së qytetit, shumë e shumë vite më parë, i fali dashurinë dhe virgjerinë e një njëzeteshtatë vjeçarje. Ajo me sa duket, nuk kishte ngjallur ndonjëherë vëmëndjen e meshkujve, jo vetëm të kësaj qendre, që nuk i kalonte të 50 mijë banorët, por edhe më tej. Mbase, edhe për shkak të portretit të saj aspak tërheqës. Me një fytyrë gati të varur e të fryrë, dhe të ngjallur tej mase, ku dy sy të zinj si të dalë, e një gojë e zmadhuar, në një pozicion pak të shtrembër, e kishin bërë, që të ishte larg kësaj botë mashkullore, me plot mistere. Por Mishka, nuk kishte deklaruar ndonjëherë se kishte qenë i martuar, dhe se kishte ndonjë të fejuar në qytetin e tij. As edhe Irina Gargarinën, balerinën e “Balshoi Teatër“ të Moskë, për të cilën shokët i thonin se ishte vajza më e bukur e kryeqytetit rus, por që krejt papritur e kishte zëvëndësuar pilotin shumë shpejt me një këshilltar të presidentit Jelcin, pas një qejfmbetje krejt banale. Kish preferuar karierë ajo vajzë e ardhur e ardhur fëmijë nga zonat e lumit „Don“.Por vajzave franceze pak punë u prish ky problem. Ai e pranoi Veronikën si një zgjidhje tepër interesante, jo vetëm për momentin. Kuptoi që vajzat franceze, mjaftojnë të ta shtinë syun, e pastaj mori fund gjithëçka. Janë vërtetë profesioniste në këtë punë ku hyn vetëm zemra. Veronika ishte një nga këto. Ajo nuk mendonte se kishte mbetur beqare, dhe se, nuk i a kishte fërshëllyer asnjë, por Mishka Svjetllovi i hyri në sy që ditën e parë, tek e pa të mbështetur pas një pemë në trotuar, në sheshin " Stalingrad ". Zakon ky i keq i djemëve që vinin nga lindja, se këtu nuk sheh djalë apo vajze, që të vrasë kohën kot poshtë ndonjë pemë, apo masivi të gjelbërt.
Ngjarja ishte vërtetë befasuese, sepse ata shumë shpejt shkuan pa u vonuar aspak drejt altarit. Nuk kishte kohë për tu pritur. Dasmën i a bënë çiftit te ri, vetë ata të qendrës së ndihmës sociale për azilantët politik, në një nga lokalet e këtij qyteti. Dhëndërit të ri i u gjet edhe puna pranë bashkisë, në mirëmbajtjen e lulishteve dhe gjelbërimin që zë hapsira të pamata në këtë zonë, sepse Anguelema, nuk ka fare industri. E vetmja krenari e këtij qyteti, është fakti, se Duka i Anguelemës, i ka dhënë për grua vajzën e tij mbretit të Francës, në mes të mijëvjeçarit të kaluar, të cilës i kanë ngritur edhe një bust para bashkisë. Në atë periudhë, ajo ka dërguar herë pas here edhe ushtarë e harkëtarë, por edhe dhurata në Krujë tek kryetrimi ynë, i caktuar prej Papës, si Atlet i Krishtit. Këtë fakt e pohon edhe Barleti ynë, në librin e tij për historinë e luftrave me osmanllinjtë. Në jug të sheshit, kishte edhe një kështjelle tipike për atë kohë, ku thonë se i famëshmi Zhan Mare, ka luajtur sekuenca të gjata tek „katedralia Sant Pierre“, në filmin "Kapiteni"
U duk se në jetën e emigrantit lindi pranvera e munguar e kësaj periudhe të fundit, por s'ishte e thënë që ajo të vazhdonte gjatë. Në fillim Veronika, që në të vërtetë ishte sqimtare e vajzë e ndershme me karakter, edhe pse nuk kishte hiret e bukurisë së një femre, që të tundojë një mashkull, kuptoi se pas periudhës së "mjaltit" në jetën bashkshortore, Mishka ngrihej pas mesnate. Ndërsa qante pa kuptim në heshtje për më shumë se një orë, hapte derën e zbriste nga pallati, për t'u futur në një park të gjerë që niste para hyrjes, ku banonte vetë ai. Policët e shërbimit e morën për një vjedhës shtëpish, ndërsa e shihnin që të ecte ngadalë e i fshehur nën hijen e pemëve e shkureve, që kufizonin rrugët e panumërta në atë park, por shumë shpejt e kuptuan se kishin të bënin me një somnambul. Doemos që u erdhi keq. Aq më shumë, kur bëhej fjalë këtu për Mishkën, që ja dinin mirë historinë. Po kjo ishte si të thuash, një fatkeqësi për vete moskovitin, dhe një semundje që duhej ta përballonte vetë ai.
Ngjarja mori dhenë, dhe ata që e mësuan u erdhi në të vërtetë keq, për pilotin rus.
- Një hall do ta ketë djali, se kjo sëmundje, ka vetëm bazë nervore - tha Zherari, një plak 72 vjeçar, komshiu përballë familjes së re. - Nuk i a kam vënë re më parë këtë fatkeqsi Mishkës sonë.
- S'i ka hyrë në zemer, ajo dreq vajzë, që ka në shtrat i gjori. Nuk ta tek fare Veronika. Zëre se nuk është grua. - u thoshte shoqeve madam Rosinjol, shitësja e bizhuterive në sheshin " Sant Nikola ". Ajo i kishte lënë të 50 pranverat, dhe e mbetur e ve tre vite të shkuara, dukej se donte që ta shfaqesonte pilotin rus, të cilit i kishte falur një gjerdan të artë 24 karatësh, gjashtë muaj më parë. Kishte qenë vërtetë një kopliment, nga ato që gratë dinë tu a bëjnë veçse njerëzve që u plagosin zemrat në distancë. Natyrisht, në kuadrin e " ndihmës", për azilantin rus. Të fshehtën për të kaluar një natë në shtrat me moskovitin, dukej se e kishte kyçur thellë brenda zemrës, që madama mendonte se rrihte vetëm për Mishkën. Edhe pse simpatia e parë, kishte qenë deri në çastin që Svjetllovi bëri dasmën, e lidhi kurrorë me të bijën e Ana Marisë në kishën e "San Andreas" , madamës zor se i fshihej endëra e vjetër, për të patur fundja një çast intim tani, që i mungonte Danieli i saj i dashur.
Fransua, një punonjës i vjetër hekurudhash në atë qytet, i cili banonte në një vilë pranë pallatit të emigrantit nga Moska, i kishte thënë konduktorit të trenit të fundit, që mbrin në Angueleme pak çaste para mesnatës, se pilotin e kishin lajthitur ledhet e përkujdesja e bashkëqytetarëve të tij. Sidoqoftë, Mishka Svjedllovi vazhdonte si zakonisht inkursionin nëpër gjumë, e kjo histori me sa dukej, nuk do të harohej shpejt. Një mëngjez komshinjtë panë Veronikën me shenja në fytyrë. Qante me ngashërim, ulur në shkallë, pranë apartamentit të saj. Asnjë nuk guxoi ta lëndojë. Dy orë më vonë, Ana Maria nxitoi për në strehën e çiftit të ri, e doli që andej, një orë para mesnatës, kur ra sipari i errët i mbrëmjes. Nuk e pa njeri. Pak ditë më vonë, komshinjtë dëgjuan zhurmë në banesën e familjes Svjetllov, por asnjeri nuk guxoi sërish, të hyjë në jetën e dramën e tyre, ashtu siç ndodh jo rëndomë kësaj Europe. Të nesërmen Mishka nuk doli në punë. Pasdite e panë që u ngul tek klubi i një marokeni, dhe që andej doli vetëm afër mëngjezit, duke fërshëllyer fillimisht motivin e njohur të " Rabinkës ", e pastaj me një zë baritoni, duke i a përsëritur vetëm refrenin " Ah! Rabinka, Rabinka..." por njeri nuk u bë i gjallë. Ato pak orë që i kishin mbetur nga shfaqia e mëngjezit, i kaloi tek shkallët e pallatit, ku gjumi pastaj i a kishte rrënduar qepallat, duke i a varrur kokën në gjoks. Ata që kaluan të parët në shkallë, e gjetën të shtrirë e me pantallona të lagura. Poshtë deri në katin e shtatë, një vijë e gjatë urine gjarpëronte në të gjashtëmbëdhjetë parmaqet e veshura, me granil të kuq. Zhan Luk Bertome, rritës e njohës i vjetër i kuajve, të cilët konkuronin në të vetmin hipodrom të qytetit, e që banonte një kat më poshtë se familja Svjetllov, në të shtatin, përpara se ti drejtohej ashensorit, syu i kishte rrokur trupin e një njeriu të shtrirë në mes të shkallinës. Nuk u besoi syve në fillim. U trondit kur i ktheu fytyrën dhëndërit të ri. Pamja ishte vërtetë e pazakontë. Ne dy a tre vende ishte e gërryer me sa dukej nga thonjtë. I erdhi keq, dhe pas një hezitimi ku sytë ishin të fiksuar mbi portretin e moskovitit, e tërhoqi me dashamirësi për ta futur brenda në shtëpi, tek Veronika që e priste një natë të tërë pa vënë gjumë në sy, edhe pse Mishka i saj kishte qenë atë natë, fare pranë. Ja atje tek shkallët.
Të nesërmen azilanti nuk doli përsëri në punë, por edhe tek klubi i marrokenit nuk u duk më. Tërmeti nisi sërish në çerdhen familjare. Dy ditë më vonë në mesnatë, në vend të Mishkës që nuk e harronte zakonin e vjetër, doli këtë herë Veronika. Dukej e tjetërsuar. Përpara derës së ashensorit, piloti nxitoi që ti grisë fustanin, dhe pasi i a tërhoqi flokët, sikur donte të ngrinte kështu avionin sa herë që nisej nga pista, apo i a karkonte situata e krijuar nga mitralimet e çeçenëve, që ishin instaluar në gryka malesh si dikur, e pështyu në fytyrë. Pastaj e përplasi brenda në kutinë e çeliktë që lëvizte nga kati i parë në të dhjetin.
- Bushtër e ndyrë. Mos ti pafsha sytë.
Mbasdite mbërriti Ana Maria, që ndryshe nga pjella e vet, ishte nga ato femra që mbesin përjetësisht të reja, e hollë dhe e gjatë, dhe me tipare e hire të bukura si në rininë e hershme. Ajo bisedoi kokë me kokë me burin e së bijës, plot katër orë, por me sa dukej, nuk mundi të realizonte ndonjë marëveshje xhentëlmenësh. Veronika që prej asaj ditë, nuk u pa më në atë derë, por këtë herë në lokalet e qytetit të vogël. Në fillim paradite, se mbasditëve mbyllej në shtëpinë e së ëmës, dhe qante deri në mesnatë. Banakierët, klienten e re e gostitnin me ndonjë xhin apo skoç, të cilët Veronika i rrëkëllente, sa të hapësh e të mbyllesh sytë. Pasi koleksiononte pesë dopio, kthehej në banak nga tavolinat, dhe në atë çast, sytë e skuqur e të fryrë, rrotullonin kokërdhokët e dalë, si për të kërkuar diçka që i mungonte prej kohësh.
Kosta, një emigrant i vjetër ekonomik, nga një vend jugor i Ballkanit, e pronar i një prej lokaleve në sheshin " Stalingrad ", u kishte thënë dy klientëve pleq, që nusja e pilotit rus, kishte filluar të shkonte me udhëtarë të zakonshëm, dhe kalimtarë në atë qytet, që gjendeshin aty sa për të pirë një kafe. Një profesori, i ardhur ditët e fundit nga një vend fqinj me grekun, në jug të Ballkanit, si azilant politik, Veronika që i a kishte vënë syun, i përsëriste vazhdimisht ," Ty të kam në zemër" , dhe pesë gishtat i hapte si një yll në krahun e majtë të kraharorit. Mishka, nga ana tjetër kontrollonte supermarketet me rradhë, dhe koleksiononte pije të ndryshme, të cilat i shijonte i vetëm në shtëpi, deri në mëngjez. Pasi dremiste dy a po tri orë, përsëriste pikë për pikë, atë që kishte bërë një ditë më parë. Në punë jo se jo. Ata të bashkisë, pasi i dërguan disa njoftime në kutinë postare, e lanë ashtu në harresë, në mjerimin e tij. Një muaj më vonë, Mishka doli në " Sant Mishel ", atje kur në të pesë ditët e javës shiten regullisht rrangullina e orendi shtëpiake, të dalë boje e të përdorura. Në fillim moskoviti, gjeti një klient për televizorin e tij të markës "Sony"; Ky ishte një banor i ri në Anguelemë, nga Sri Lanka, azilkërkues politik i ardhur pak ditë më parë, nga rrethinat e Lionit. Të nesërmen, kolltuqet prej meshini e një kanape bezhë me dru arre, i ikën pothuajse falas. Vetëm për 1000 franga, sa për të siguruar nja tre shishe "Xhini Uoker", dhe dy "Rum" nga Haiti. Pastaj i erdhi rradha një magnetofoni e një radioje, me të cilën në ditët e para dëgjonte me nostalgji, fshehurazi " Radio Moskën ", si dhe një celulari "Nokia", së bashku me karikuesin e tij. Këtij të fundit, nuk i kishte futur që prej katër muajsh, asnjë kartë nga ato të firmës "Bouygtel", vetëm per 500 franga. Pas shitjes së tretë, Mishka nuk u duk për një javë në " Sant Mishel ". U shfaq një mëngjez, vetëm sa për të takuar një blerës, i cili nuk i a dinte shtëpinë, dhe që me furgon, i a përlau dhomën e gjumit të çmontuar disa orë më parë, dyshekun e jorganin me dy jastëkë zbukurimi. Blerësi erdhi sërish pas dy ditësh, dhe mblodhi ato që kishin mbetur, në shtëpinë e pilotit rus.
Mishka Svjetllovi, që dukej se kishte vënë tashmë ca para në duar, hoqi dorë nga supermarketet, dhe vizitoi në fillim lokalin e marokenit, e pastaj të tjerët me rradhë, në sheshin" Stalingrad ". Ky emër i kujtonte vendlindjen dhe kishte lidhje me të. Sa herë që vinte këtu i shfaqej si në një celuloid, xhaxhai i tij më i madh Sasha, ashtu i heshtur e babaxhan. Ai në rininë e hershme, kishte punuar në kabinetin e " shokut Stalin ", duke i dhënë kështu emër familjes Svjetllov
- Këtu ka diçka prej rusie, - tha një mëngjez sapo hyri tek Kosta, një burë pak i trashë që kishte shkelur të gjashtëdhjetat - Kjo më bën mua dy herë të lumtur. Të lumtur...Lumturia ime iku e u tret si kripa në ujë. Ka qenë babushka, ajo ditë kur me thanë që të pilotoja atë makine, për të cilën thuhej, se ishte fjala e fundit e shkencës ruse dhe krenaria e saj. Mjet vrastar, që hedh bomba pa mbarimisht në fragmentin e sekondës, duke mitraluar me predha dhe me raketa...Ah!, babushka, babushka...
Kosta që kishte zënë vend përpara ekspresit të kafesë, u kaloi dorën mustaqeve që i mbaronin përtej cepave të buzëve, dhe me një zë ku ndjehej me tepër dashuria, tha
- Si qenke bërë kështu o biri im...
- A kupton babushka?
Mishka qendroi para banakut, dhe hodhi vështrimin në tavolina, të cilat i u dukën bosh në ato momente.
- Kam vrarë njerëz.
U duk, sikur do të nxirrte diçka nga goja, por volli.
- Unë Mihail Svjetllovi me gradën major, u shfaqa në qiell tinzarisht me shpendin tim të hekurt, mbi kodrat perëndimore. Pastaj dola mbi hekurudhë. Asnjë nuk dinte aty për misionin tim. Asnjë nuk më kishte parë. Kam qëlluar mbi njerëz të pafajshëm, në Grozni. Kam shkatërruar ndërtesa. Edhe Komitetin Qendror e rrafshova. Po ç'më kishin bërë mua ata? Asgjë. Ishte urdhër. A kupton se çdo të thotë urdhër? Ju grekët e drodhët shpejt. U bëtë me perëndimin e na latë në baltë. Punë junte...
Kosta, doli nga banaku, dhe i mori dorën pilotit rus. Ndërsa e mbërtheu me pëllëmbë, kuptoi se tjetri në ato momente dridhej i tëri, edhe pse i u duk esull fare, pa asnjë grahmë alkoli në buzë. E uli në një tavolinë, në krahun e djathtë, dhe i solli një oranxhë.
- Çështë kjo? - pyeti moskoviti, dhe u gogësi në atë çast.
- Pije.Të bën mirë - tha i zoti i lokalit.
- Që kur jam bërë për tu mëshiruar unë? - Mishka hodhi sytë sërish nga tavolinat. Këtë herë i u dukën plot klientë - A e kupton babushka? Unë kam vrarë njerëz të pafajshëm. Jam vrasës fëmijësh, pleqsh. Kam qëlluar mbi njerëz, sikur të mos ishin të tillë. Shteti kishte urdhëruar. Doemos që ai është vrasës, edhe pse thonë, që u bëmë së fundi shtet demokratik, e pluralist. E di se çdo të thotë që të jetë shteti vrasës?...
Kosta uli sytë në dysheme. Mishka tentoi të ngrihej nga karrikja.
- Edhe kolonelet tuaj kanë vrarë në emër të demokracisë, gjoja komunistët, por shteti im i ka kursyer ata. Armikun e gjeti tek çeçenët. Aq sa ka prodhuar për tridhjetë vjet predha rusia, i hëngri për tre muaj çeçenia. Rrafsh fare. Hajde kohë moderne, që çon në luftë, Mishka Svjetllovin. Pse? Ta them unë. Kishin marrë urdhër nga bota. Do të pranohesh ti Rusi në vendet demokratike? Asgjëso arsenalin luftarak. Dhe shteti im babushka, e bëri realitet, në njerëz të pafajshëm. Nuk kishte rast më të mirë për të nxjerr një kuj të vjetër. Francës i heq kapelen. Por nuk ç'bëhet një pilot vrasës, që vendosi të mos jetë i tillë gjithë jetën, dhe që i a mbathi, se nuk donte më të zhytej në krim e gjak. Braktisa avionin por nuk më braktisi ai. Më ndjek edhe këtu ku jemi të dy bashkë. Në tavolinë.
Kosta, tentoi ta ulë sërrish emigrantin, duke e vënë përballë. I vuri duart në supe që vazhdonin të dridheshin, dhe i mori shuplakat, për ti vendosur në tavolinë.
- Leri ato. Janë me gjak të pafajshëm. Mekanizma të ndyra, të një urdhëri shteteror, vrasës. - Mishka u duk se do të villte përsëri, por pasi u përcoll duke e ngulur vështrimin tek dera, nënqeshi duke shfryrë e nxjerrë një tingull, që mbeti midis dhëmbëve të bardhë. Banakieri u ngrit një çast dhe i mori kokën Mishkës në gjoksin e tij.
- Qetësohu o bir, qetësohu.
- Faleminderit. Faleminderit. Me ju grekët na lidhin ende dy gjëra në këtë botë. Qënia ortodokse fanatike, dhe alfabeti ynë cirilik. Që të dyja i kemi të përbashkëta, që pas kryqëzimit të krishtit
Kur u duk se Mishka Svjetllovi u qetësua, në tavolinën e qoshes së djathtë, tek dera u shfaq portreti i Veronikës. Ata pesë klientë, që kishin qendruar të heshtur në tavolina, dy afrikane vendas, dhe një spanjoll, që kishte mbritur në Anguelemë për punë tregëtie atë mëngjez, si dhe dy punonjës hekurudhë, të cilët kishin vendosur të pinin nga një kafe përpara se të merrnin turnin e dytë, nxituan të grumbullonin ato pak gjëra personale të lëna në syprinat e tavolinave. Me sa dukej, për të mos u bërë dëshmitare ndoshta te ndonjë katrahurë, që mund të ndodhte sipas tyre, në atë çast. Përveç spanjollit, i cili nuk kishte asnjë dijeni për mëritë e ngjarjet e fundit në familjen Svjetllov, të tjerët pothuajse njihnin të gjithë hollësitë më të fundme midis Mishkës e Veronikës. Vajza e Ana Marise, kohët e fundit merrte rregullisht doza të larta heroinë e kokainë, të cilët i siguronte nga disa djem arabe, në qendër të qytetit, në “Viktor Hygo”. Cilën të gjente më parë, sipas rastit, pas pirrjes së hashashit, që ditën e ndarjes me pilotin rus.
Qendroi për një çast të vetëm para banakut, dhe ashtu mëdyshas, i kthehu menjëherë krahët atij, me të cilin kishte shkuar në krevatin bashkshortor e virgjër, siç e kishte lindur Ana Maria. U ul në një prej stolave. Vendosi pastaj, të dy duart mbi banak, dhe kërkoi me sy Kostën. Pronari i lokalit u ngrit nga tavolina, duke e lënë Mishkën në një gjendje qetësie e të pergjumur, dhe i u drejtua klientes që posa hyri në klubin e tij
- Do të bënit mirë moj bijë, që të mos vinit në këto çaste. Djali është në një gjendje.... si të them unë.... Ka nevojë që të qetësohet.
Tjetra bëri sikur nuk e dëgjoi për një moment. Ngriti supet që kishin filluar të rrëzoheshin, dhe u kthye nga greku;
- Vërtetë, që unë shkoj me burrin më të parë që më del përpara, por vetëm burrit tim i kam thënë, të dua. Kaq mjafton, dhe pikë.
Hodhi sytë tek klientët që ishin ngritur tashmë nga tavolinat. Një prej dy afrikanëve, ende kërkonte çantën e vënë poshtë karrikes. I u drejtua me gishtin e majtë tregues.
- Apo nuk është e vërtetë Kvama? Të paktën, ti duhet ta pranosh burrërisht.
Njeriu me çantë, nxitoi pas shokut të tij. Salutoi në heshtje pronarin e lokalit,dhe u zhduk indiferent, pas derës së xhamtë qe u mbyll në çast, sikur të mos kishte ndodhur asgjë aty. Lokali ishte tashmë i boshatisur, dhe gjithçka, ra në një heshtje të plote. Pas dopios së tretë, Veronika u bë sërrish e gjallë.
-Dëgjo këtu - tha pa përcaktuar se kujt i drejtohej në ato momente. - Femër jam ta hajë dreqi. Kam nevojë, ashtu si gjithë femrat. Kështu është gatuar kjo botë. U bënë plot tre muaj...
Mezi priti që Kosta të mbushte dopion e katërt, për të cilën i kishte thënë një çast përpara, se do të ishte e fundit për sot. E rrokëlleu si e zhuritur.
- Pijnë arrinjtë, pijnë edhe minjtë - u dëgjua nga krahu i djathtë i lokalit zëri i Mishkës, që vazhdonte ta mbante të mbështetur kokën pas syprinës së tavolinës. Kosta bëri me gisht në buzë nga Veronika, e cila me sa duket, e gëlltiti me vështirësi këtë fyerje nga ish buri i saj, për të cilin betohej se e mbante vazhdimisht në zemër. Një krismë qelqi erdhi nga tavolina e Svjetllovit, dhe Kosta doli nga banaku, për të kontrolluar klientin e qoshes së djathtë të atij lokali. Pamja e atij çasti e tmeroi. Mishka Svjetllovi po priste damarët e dorës së djathtë, me një copë qelqi, nga gota e thyer.
- Ç'bën ashtu? - nxitoi greku
- Të jetosh nuk është ndonjë gjë e re, por edhe të vdesësh, nuk është aspak e re.
Fraza që i kujtoi vetë poetin rus, Eseninin, lirikun e stepave, por edhe të izbave plot dashuri, në të fundit çast të jetës së tij, e tmerroi Kostën. Kuptoi, që tjetri kishte marrë tashmë një mendim fatal, vrastarësh. Gjëja më e mirë që mund të bënte në këto momente ishte, të nxitonte e ta ndërpriste atë lloj krimi, që ta merr jetën si në një loje të vërtetë. Nxitoi që të dalë nga banaku, dhe ndjeu vêshtirësi në frymarje nga shëndeti i tepërt. Një rrëkezë loti i rrëshqiti në faqen e majtë, ndërsa hidhte ato shtatë hapa deri tek tavolina e pilotit rus, i cili vazhdonte pa kurrfarë merraku a brerje ndërgjegje, ta çonte deri në fund nismën e marrë. E bija e Ana Marisë mbylli derën e xhamtë, dhe zbriti në trotuarin përballë, për të kaluar kështu në rrugën " Daguin". Pronari i lokalit i a rrëmbeu Svjetllovit atë copë të xhamtë, dhe me një shami që e nxorri shpejt nga xhepi i majtë, i a lidhi dorën e prerë në një mënyre të atillë, që të ndalonte rrjedhën e gjakut që ishte shfaqur si një njollë, duke zënë më tepër se gjysmën e tavolinës.
- Eshtë gjak vrasësi. Le të rrjedhë, babushka. Let ê rrjedhë. Kështu, në fund të fundit më lehtësohet ndërgjegja. U kam shkaktuar shumë gjak të tjerëve. Hi-i-i-i. Hi-i-i-i
Edhe këtë ngjarje qyteti e mësoi shumë shpejt, si shumë histori që kishin të bënin me moskovitin, emigrantin që kishte kërkuar i pari azil politik në këtë qytet krejt të qetë, dhe me një jetë, gati monotone.
- Thashë unë që djali e kishte një hall- tha përsëri shtatëdhjetedy vjeçari Zherard Shevre
- I gjori Mishka. Rusët përpara se të bënin një genocid të pashembullt, kanë vrarë pjellën e vet, hija e të cilit erdhi këtu në Francë, midis nesh - i tregonte Fransua, konduktorit Mishel, i cili do të nisej në atë çast me linjën e trenit rregjional, që shkon në Bordo nëpërmjet Kutras e Liburnit, në rrjedhën midis dy lumenjve Sharontë e Garonë
- Eshtë e tmershme pendesa - thoshte gati gjithë ditën me vete, mjeshtri i vjetër i kuajve Zhan Luk Bertome, ndërsa stërviste që nga mëngjezi një hamshor në një stallë në periferi të qytetit, duke e patur mendjen tek piloti rus e komshiu një kat më sipër.
Shitësja e bizhuterive në "Place San Nikolla", madam Rosinjol, nuk kishte qetësi. I përshkruante ato njëzetegjashtë metrat katrore të dyqanit të lënë nga i shoqi, me një brengë në zemër.
- Ajo femër që i u fut në shtrat, nuk mundi ta shpëtoj atë mashkull, nga një turbullirë e një kohe të shkuar. Këto janë kusure, kur meshkujt nuk gjejnë dot një femër për të qenë. Një femër, që ti kënaqë ata qoftë sensualisht, por edhe t'u gjenden e të bëhen ashtu si thonë " vetja e tyre e dytë"
Madam Odi, një plakë e krrusur, ku dukej se bukuria, ende nuk e kishte haruar, ndonëse i kishte kapërcyer të shtatëdhjetat, tundi kokën e pezmatuar. Nuk dihet se e bëri këtë, për rusin apo për shitësen që jetonte tjetër botë. Ajo kishte ardhur për të blerë një gjerdan floriri për mbesën studente, me rastin e përfundimit të provimeve, gjë që ajo i a kishte premtuar më parë. Qendroi një çast para pronares, që i u duk se fliste përçart, dhe pasi thartoi buzët, u kthye pas, pa mundur që të blejë dhuratën e premtuar. Madam Rosinjol doli tek dera, por plaka ishte zhdukur, si era.
Pas faktit, që Mishka Svjetllovi u largua në një qytet tjetër, diku në jug të Francës, ndërsa kirurgët e qytetit i qepën venat e prera, nga një qelq i gotës së thyer, asgjë nuk u muar vesh më për të. Si për çudi, në Anguelemë mungoi edhe Veronika, e bija e Ana Marisë, së vesë së kryetarit të bashkisë së qytetit, të njëzet e ca viteve të shkuara.. Për zhdukjen e saj misterioze njëherazi, nga lokalet e qendrës, dhe asaj të "San Nikollës" , pronari grek i lokalit, Kosta, i tregonte një ditë profesorit emigrant nga Tirana, që kishte qenë njëkohësisht klient i rregullt i nuses së re, se "... ajo ishte nisur të kërkonte dashurinë e humbur, dhe pas Mishkës së gjorë të cilin e donte si e marrë... shpresonte. Kjo është një e drejtë e saj.
Asgjë nuk u dëgjua më në Anguelemë, dhe kështu historitë e pilotit rus, me vajzën vendase, gati u haruan. Njerëzit që ishin mësuar me to, u zhuritën si toka që pret shiun e vonuar të vjeshtës se thatë. Në kishën " San Andre " që ishte fare pranë shtëpisë së emigrantit rus, pranë parkut "Andre Zhide", atë të djelë të 16 Shtatorit, të vitit të kaluar, në meshën e drekës të së djelës së tretë të muajit, u kujtuan që të gjithë të vrarët, e pastaj viktimat e kësaj bote. Njeriu me raso të zeze e kapuçon të varur poshtë supeve, kërkoi në atë proçension përshpirtje, paqe dhe qetësi për shpirtërat e tyre, por edhe për ata që kryen masakrat, për të zbatuar një urdhër vrastar shtetërorë.
- Fali o zot, se nuk dinë, se ç'bëjnë - tha prifti Gijom
-Shpëtoi dhe Mishka ynë - tha sërish Zherardi Leval
- Nuk është kollaj, të dalësh nga ai detë gjaku, që u ke shkaktuar të tjerëve - kujtoi punonjesi i vjetër i hekurudhës, Fransua.
- Një mashkull sensual siç ishte i miri Mishkë, e meriton një larje mëkatesh, nga krimet e atyre që e urdhëruan
Pas kësaj, gjithëçka u harua në Angueleme, dhe për Mishka Svjetllovin, nuk u fol më.

Bordo 2003